Áiseanna ar líne a chabhraíonn le fuaimniú na Gaeilge
Feictear go mbaintear an-úsáid as fónaic an Bhéarla chun fuaimniú focail Ghaeilge a chur in iúl – mar shampla, úsáidtear ‘shook’ chun fuaimniú an focal Gaeilge ‘sioc’ a léiriú. Úsáideach ach, mar a deir an Geeky Gaeilgeoir, is fearr go mór, ó thaobh scileanna teanga de, dul i dtaithí ar fhónaic na Gaeilge ó thús. Seo achoimre ar na príomh-áiseanna atá ar fáil, saor in aisce, chun cabhrú leat.
Níl a leithéid is ‘caighdeán labhartha’ ann sa Ghaeilge – cé go bhfuil caighdeán scríofa ann – agus mar sin, go hiondúil, cuirtear fuaimniú sna trí phríomhchanúint ar fáil sna háiseanna – Gaeilge Uladh, Chonnacht agus na Mumhan.
abair.ie
Is tionscadal de chuid na Saotharlainne Foghraíochta agus Urlabhra, ag Scoil na nEolaíochtaí Teangeolaíochta, Urlabhra agus Cumarsáide i gColáiste na Tríonóide, é ABAIR, ag forbairt glórtha sintéise don Ghaeilge ó 2008. Tá na trí mhórchanúint clúdaithe acu – Gaeilge Uladh, Chonnacht agus na Mumhan. Cuirtear an suíomh ar fáil i mBéarla agus i nGaeilge. Má chuireann tú isteach d’fhocal Gaeilge, is féidir éisteacht leis a fhuaimniú sna trí chanúint.
Foclóir.ie
Is é seo suíomh an Fhoclóra Nua Béarla-Gaeilge. Tar éis duit d’fhocal Gaeilge a aimsiú, is féidir éisteacht le fuaimniú an fhocail freisin, má tá sé ar fáil, sna príomhchanúintí uilig. Tá físeán foilsithe ag foireann an fhoclóra i mBéarla agus i nGaeilge ar conas teacht ar na comhaid fhuaime sin, ach seo sampla den iontráil don fhocal ‘iontach’.
Teanglann.ie
Teanglann an ainm a thugtar ar an Leabharlann Teanga agus Foclóireachta ar líne. Tá bunachar Foghraíochta ar fáil sa leabharlann, ina bhfaightear comhaid fhuaime sna trí mhórchanúint. Bailiúcháin nua iad seo a chruthaíodh mar chuid de thionscadal an Fhoclóra Nua Béarla-Gaeilge. Seo an iontráil don fhocal ‘iontach’ ann.
Breacadh.ie
Is ea príomhchúram Breachadh acmhainní a chur ar fáil trí Ghaeilge d’fhoghlaimeoirí fásta na Gaeltachta. Ceann dóibh siúd is ea Mar a Déarfá!, clár céimnithe fónaice/litearthachta, atá dírithe ar na fuaimeanna a dhéanann an cainteoir dúchais ina theanga labhartha féin. De bharr sin, tá stór iontach ann, i mbailiúcháin ar a dtugtar An Córlán, de ‘fuaim-litriú’ na canúintí. Tá An Córlán ar fáil amháin i nGaeilge.
Tá leaganacha den Chórlán le fáil do na ceantair seo:
Forvo.com
Cruthaíodh forvo ionas gur féidir comhaid fhuaime ó gach teanga ar domhan a chur ar fáil in áit amháin. Bailítear na comhaid fhuaime ó chuiditheoirí agus is féidir fuaimniú d’fhocal áirithe a iarraidh mura bhfuil sé ann.
Léighleat.com
Bunaíodh an suíomh idirlín seo i 2014 agus an aidhm atá leis an suíomh seo ná achmainní digiteacha a chur ar fáil do mhúinteoirí bunscoile chun tacú leo le múineadh na Gaeilge. Chun tacú le scéim fhónaice ‘Fónaic agus Rann, Cleachtaí agus Greann’ do naíonáin, cruthaigh siad acmhainn idirghníomach, atá saor in aisce, chun cur leis an gceacht fónaice. Tá an acmhainn curtha le chéile don trí mhór chanúint – Cúige Mumhan, Cúige Chonnacht agus Cúige Uladh. Cloistear na hamhráin á gcanadh agus an fhuaim a bhaineann le gach focal. Cé go bhfuil an acmhainn dírithe ar phaistí, bheadh sé úsáideach don fhoghlaimeoir fásta freisin.
Cabhair Eile
Tá treoracha ginearálta ar fáil freisin ar fhuaimniú na Gaeilge ó scríbhneoirí éagsúla, cosúil le húdair na leathanaigh seo, i mBéarla, ó Donnacha Cionga, nualéargais.ie, bitesize.irish, agus an geeky gaeilgeoir.
Dar ndóigh, bíonn fuaimniú na Gaeilge fite fuaite sna ranganna Gaeilge atá ar fáil ar líne ach díríonn an físeán seo, Sounds and Spelling of Irish / Fuaimniú & Litriú na Gaeilge, go háirithe agus go cuimsitheach ar an fhuaimniú.
Mar a mhol cuid de na scríbhneoirí thuas, níl aon rud níos fearr ná a bheith ag éisteacht le Gaeilge chun dul i dtaithí ar an fhuaimniú , cosúil le cláracha d’ard-chaighdeáin ar Raidió na Gaeltachta agus TG4. Tá sraith de thrascríofa agus fuaim ó Dhúchas.ie ar fáil ag Tuairisc.ie – Litríocht Bheile – agus sraith eile, Fís agus Fuaim, le físeáin i nGaeilge le fotheideal i nGaeilge – mar shampla Cuairt ar Inis Mór. Bíonn comhaid fuaime go minic ar fáil ar logainm.ie freisin, chun cabhrú le fuaimniú ainmneacha áiteanna – mar shampla Leitir Ceanainn
