Is é Cumann Camógaíochta Chois Fharraige a gheobhaidh an chéad dífhibrileoir Gaeilge ar domhan nuair a bhronnfar ceann orthu ag ócáid i Seanscoil Sailearna in Indreabhán an tseachtain seo.
Is é an comhlacht Gaeltachta Smart Medical, atá lonnaithe ar an Spidéal i gcontae na Gaillimhe, a d’fhorbair an dífhibrileoir seachtrach uathoibrithe (AED) agus é mar aidhm ag an gcomhlacht “feabhas suntasach a chur ar thorthaí na stadanna cairdiacha lasmuigh den ospidéal (OHCA) in Éirinn, go háirithe laistigh de na pobail Ghaeilge”.
Tá an chéad AED Gaeilge le bronnadh ar an gcumann camógaíochta a bhfuil baill ann “ó Bhearna go Carna” le go mbeidh siad in ann é a thabhairt leo agus iad ag taisteal timpeall an chontae agus na tíre, ag cluichí camógaíochta. Tá súil ag lucht déanta an fhearais go gcuirfidh cumainn, comhlachtaí, agus eagraíochtaí eile Gaeltachta agus Gaeilge spéis san fhearas freisin.
“Nuair a osclaítear an AED seo tosaíonn sé ag labhairt leat i nGaeilge láithreach. Bhíodh ar dhuine cnaipe a bhrú le tús a chur leis na treoracha gutha, ach fuarthas amach i staidéar go raibh sé sin ag cur moill ar dhaoine, mar sin tosaíonn na cinn nua, an ceann seo san áireamh, ag labhairt leat ar an bpointe boise.
“Tosaíonn sé ag caint, roghnaítear an cnaipe do dhuine fásta nó do pháiste, agus leantar na treoracha ón nguth nó ó na pictiúir, tá sé chomh simplí leis sin. Níl rogha ann idir guth Gaeilge nó Béarla mar chuirfeadh sé moill ar an úsáideoir teanga a roghnú, ach tá na híomhánna chomh soiléir sin go bhféadfadh duine ar bith é a úsáid. Dá mbeadh cainteoir Béarla sa Ghearmáin nó sa Spáinn, bheadh an scéal céanna ann, b’fhéidir nach dtuigfidís an guth ach thuigfidís na híomhánna gan stró,” a dúirt James Reihill, bunaitheoir Smart Medical le Tuairisc.
Dúirt Reihill le Tuairisc go mba phróiseas fada go maith a bhí ann an fearas a dhéanamh mar gurbh éigean do Smart Medical a chinntiú go rabhthas ag cloí leis na “caighdeáin is airde ag chuile chéim” lena dhéanamh.
“Bliain a thóg sé orainn é a dhéanamh, tá an oiread sin rialachán san earnáil leighis agus caitear an caighdeán is airde a bhaint amach ag chuile chéim den déantús. Caithfidh faomhadh an ISO a bheith ag an meaisín féin agus ag na haistritheoirí a d’aistrigh an script go Gaeilge fiú. Bhain muid na caighdeáin arda sin amach, an ISO, an MDR, agus an EN, agus d’éirigh linn an AED Gaeilge a dhéanamh,” a dúirt sé.
Is í an guthóir Áine Ní Dhubhghaill, as Indreabhán i gCois Fharraige, a rinne an guthú don AED Gaeilge. Dúirt Reihill, atá ina chónaí ar an Spidéal, le Tuairisc go raibh sé “thar a bheith tábhachtach” dósan go mbeadh an fearas ar fáil dá phobal féin ina dteanga féin.
“Tá an t-ádh dearg orm a bheith i mo chónaí i bpobal ina bhfuil an Ghaeilge á labhairt go laethúil, agus táim thar a bheith paiseanta faoinár dteanga a chomhtháthú i ngach gné den saol, an cúram sláinte san áireamh. Leis na hacmhainní cearta agus iarracht chomhfhiosach ó ghnólachtaí, is féidir linn bealaí a aimsiú chun an Ghaeilge a chur chun cinn agus a úsáid ar bhealach níos éifeachtaí,” a dúirt sé.
Costas €999 atá ar an AED Gaeilge agus dúirt Reihill nach bhfuil “teorainn ar bith” leis an méid is féidir le Smart Medical a sholáthar. Tá leathchéad réidh le díol ag an gcomhlacht cheana féin agus beifear in ann “ordú ar bith a chomhlíonadh” sna seachtainí agus míonna amach romhainn.
“Tá costas €999 ar an rud agus tá siad saor ó cháin bhreisluacha (VAT). Comhlacht i dTír na mBascach atá á ndéanamh dúinn, dream a thuig cás na Gaeilge agus na Gaeltachta go maith. Chuaigh muid ag caint le comhlachtaí eile a dhéanann AEDanna i nGearmáinis, i Spáinnis, agus i bhFraincis ach ní raibh spéis acu ceann Gaeilge a dhéanamh. Nuair a chas muid leis na Bascaigh bhí a fhios againn go dtuigfeadh siad an scéal agus bhí siad ar bís cabhrú linn,” a dúirt sé.
Dúirt Reihill go bhfaigheann, ar an meán, 13 duine sa lá bás mar gheall ar stop cairdiach sa tír seo agus gur achar an-ghearr ama a bhíonn ag duine ón uair a stadann an croí go dtí go bhfaigheann an duine bás.
“Níl agat ach deich nóiméad ón onset go dtí go bhfaigheann an duine bás agus sa tír seo tógann sé, ar an meán, 28 nóiméad ar otharcharr teacht amach go dtí duine atá i dtrioblóid. Sin 18 nóiméad ródheireanach do dhuine ar bhuail OHCA é, agus mar sin sábhálann na AEDanna seo beatha daoine ar fud na tíre,” a dúirt sé.
Seolfar an AED Gaeilge i Seanscoil Sailearna in Indreabhán ar dtús agus beidh seoladh eile ann ag Oireachtas na Gaeilge níos deireanaí sa tseachtain. Beidh Cumann Camógaíochta Chois Fharraige chomh maith le Teachtaí Dála an dáilcheantair i láthair ag an ócáid in Indreabhán ag 10:00 Dé Céadaoin, 30 Deireadh Fómhair. Beidh an seoladh ar siúl ag an Oireachtas Dé hAoine, an 1 Samhain ag 15:00.