Torthaí na hArdteiste : cuimhní agus comhairle
An gcuimhin libh Robert ó Chill Channaigh? Ba léir nár chuir an Ardteist an iomarca stró nó brú ar an bhfear bocht (ní amhlaidh an scéal lena mháthair). Bhí Ciara (cailín eile suas an bóthar) ag fáil grinds don Ghaeilge (agus do bhí ag éirí go geal léi) agus ba chosúil go bhfaighidh sí 40% sa scrúdú cainte.
Déarfainn, áfach, go raibh i bhfad níos mó brú uirthi, curtha aici féin agus ag a muintir. Is deacair a dhéanamh amach cé acu ba chirte — an duine gur chuma sa tsioc leis faoi scrúduithe, torthaí, páipéir bhána agus cúrsaí cruinnis, nó an duine a chaith uaireanta sa thráthnóna ag tabhairt faoi iar-scrúduithe agus ag éisteacht le podchraoltaí i dteangacha iasachta le cleachtadh a fháil ar fhuaim, comhréir agus rithim na teangan?
Is cuimhin liom go maith an lá a fuair mé féin torthaí na hArdteiste — bhí mé sásta, agus mhothaigh mé gur bhain mé san fhómhar, tar éis cur san earrach. Ní hionann an scéal do gach duine áfach.
Bhí cailín deas, cairdiúil i mo rang scoile. Rinne sí staidéar go dícheallach ar feadh na mblianta. Ba chosúil go raibh sí ullamh. Le linn an chéid scrúdaithe Ardteiste, áfach, chonaic mé í os mo chomhair ag léamh tríd an leabhrán. Dhún sí a cóipleabhar, chaith sí uaithi an peann, agus chuir sí a ceann ar an deasc.
I lár an lae, d’imigh sí ón ionad scrúduithe agus níor tháinig sí ar ais. Ar lá na dtorthaí, ní fhaca mé í ag teacht isteach ag an scoil, ag tabhairt barróige don mhúinteoir iontach sin. Ní fhaca mé ó shin í, ach smaoiním uirthi nuair a bhíonn caint ar an Ardteist sna meáin. Thaispeáin sí domsa nach bhfuil an Ardteist cothrom — go bhfuil sí cruálach, ar bhealach.
Scríobh Megan Nolan, iriseoir Éireannach atá ag cur fúithi i London, alt iontach ar The Guardian an tseachtain seo caite, inar chuir sí síos ar an díomá pearsanta a bhí uirthi nuair nár éirigh léi ag an ollscoil, agus nuair a d’éirigh sí aisti ar fad.
Is maith is cuimhin liom an chúlchaint bhorb a chuala muid agus muid san ollscoil, faoi dhuine ar theip orthu sna scrúduithe, faoi dhuine nach raibh ag teacht ar ais, faoi dhuine nár fheill saol na hollscoile dó. Agus mé níos sine, ceistím ár n-aineolas. Cén chaoi go bhféadfadh muid an oiread sin luacha a chur ar “éirim” duine, de réir critéir áirithe?
Is dóigh liom go bhfuil muid, de réir a chéile, ag teacht ar an tuiscint nach é torthaí maithe scrúduithe an rud is tábhachtaí ar domhan. Creid uaimse é gur tábhachtaí scileanna cumarsáide maithe, tuiscint dhaonna, fáilte roimh smaointe nua agus béasaí.
Féach ar an domhan mórthimpeall orainn — an gcinntíonn céim mhaith duine maith? Tá céim ó Oxford ag Boris Johnston (2.2, agus é ar fheachtas pearsanta díoltas a bhaint as an marc “íseal” sin ó shin) agus d’éirigh leis Príomh-Aireacht na Breataine a bhaint amach.
Mar sin féin, bhunaigh sé a ghairm iriseoireachta agus polaitíochta ar bhréagacha áiféiseacha. Bhain Donald Trump céim amach in Wharton University, ach is léir óna ráitis poiblí, a scríobhtar le nimh sa Tweet, go bhfuil ciníochas go smior ann.
Is minic a chastar daoine orm a bhain céim amach san ollscoil ach a fhéachann air mar ardú stádais, seachas dul chun cinn pearsanta a rinne siad le taitneamh agus tairbhe a bhaint as an saol.
Dá n-iarrfaí orm comhairle a chur ar lucht na hArdteiste a fuair a dtorthaí inniu, déarfainn leo gur cheart a mbealach féin a dhéanamh sa saol — roghnaigh an cúrsa a thaitníonn leat, ní le do thuismitheoirí. Déan iarracht cairde nua a dhéanamh a bhfuil taithí agus cúlra éagsúil acu — más deacair na daoine sin a aimsiú i do thimpeallacht, athraigh an timpeallacht. Bí páirteach i ngluaiseacht nó i bhfeachtas a gcreideann tú ann. Foghlaim teanga nó cultúr nua. Téigh ag taisteal.
Ag deireadh do shaoil, ní chuimhneoidh daoine ar an méid pointí a fuair tú san Ardteist. Smaoineoidh siad ar an rud deas a rinne tú dóibh, ar an gcabhair a thug tú, ar an bpaisean a léirigh tú. Bíodh sin i d’intinn agat agus tú ag tabhairt faoin saol mór tar éis na hArdteiste.
