Tá caifé nua le hoscailt inniu i nGaeltacht Chonamara ag Diarmaid Ó Mathúna, cócaire aitheanta as Corcaigh.
Bia “séasúrach, orgánach agus áitiúil” a bheas ar fáil sa chaifé nua POTA, atá lonnaithe i bhfoirgneamh Tigh Johnny Sheáin i mBaile na hAbhann i gConamara.
“Grá don bhia agus don Ghaeilge”, a spreag Ó Mathúna, chun a phost oifige i mBaile Átha Cliath a fhágáil agus caifé a bhunú i gcroílár na Gaeltachta.
Ag labhairt dó le Tuairisc.ie, dúirt Ó Mathúna, a bhíonn le feiceáil i mbun ceachtanna cócaireachta ar Cúla4 ar Scoil, go mbeidh scoth an bhia agus neart Gaeilge ar fáil ina chaifé nua.
“Cheap mé i gcónaí gur bealach iontach é an bia le daoine a thabhairt le chéile, is cuma cén teanga, ach is é an aidhm atá agam leis an gcaifé go mbeidh cainteoirí Gaeilge ag teacht le chéile agus scoth an bhia ar fáil dóibh.”
‘Pobal’, ‘inmharthanacht’ agus ‘ardchaighdeán bia’ na príomhluachanna atá leagtha síos ag Ó Mathúna dá chaifé nua, a bheas ag obair as lámh a chéile leis an margadh ar líne Neighbourhood Food a bhíonn aige ar an Tulaigh.
Deir Ó Mathúna, arb as Cnocán na Biolraí i dtuaisceart Chorcaí dó, gur anois an t-am leis an chaifé a oscailt ó tharla aithne curtha aige ar tháirgeoirí áitiúla fríd an mhargadh ar líne.
“Ba iontach an rud é an margadh ar líne domsa chun aithne a chur ar tháirgeoirí áitiúla ar nós An Garraí Glas, a fhásann glasraí ar an gcaighdeán is fearr sa tír agus leithéidí McGeogh’s, búistéir iontach in Uachtar Ard a dhéanann a chuid putóg féin.
“Is é an sprioc atá agam go bhfaigheadh an oiread agus is mó táirgeoirí áitiúla buntáiste as an gcaifé agus go mbeadh airgead á chur ar ais isteach i bpócaí táirgeoirí agus feirmeoirí áitiúla,” a dúirt sé.
Tá sé i gceist aige chomh maith go mbeadh POTA “ag obair chomh gar do zero waste agus is féidir” agus go mbeadh formhór an fhuinnimh ag teacht ó fhoinsí inmharthana.
“Ó thaobh an bhia de, is fearr i bhfad don eacnamaíocht áitiúil agus don timpeallacht go mbeadh mo chuid sailéad ag teacht as cúig chéad slat soir an bóthar ón nGarraí Glas, go mbeadh an cháis ghabhair ag teacht ó Cháis Gabhair Árann agus nach mbeadh úlla as an tSile nó muiceoil as Peiriú ar an mbiachlár.”
Caifé a bheas ar oscailt don phobal “i gcaitheamh na bliana” an sprioc mhór atá ag Ó Mathúna.
“Beidh turasóirí i gcónaí mar chuid den earnáil seo ach i ndáiríre ba mhaith liom dóthain airgid a dhéanamh le gur féidir liom a bheith anseo don phobal don bhliain ar fad.
“Tá muid ag iarraidh spás a chur ar fáil do mhuintir na Gaeltachta, muintir Chois Fharraige agus tá muid cheana féin i mbun teagmhála leis na grúpaí pobail sa cheantar maidir le himeachtaí a reáchtáil agus grúpaí tuismitheoirí a thabhairt le chéile sa chaifé cheana féin,” a dúirt sé.
Cuireadh síol POTA roinnt blianta ó shin, nuair a d’éirigh Ó Mathúna as a phost leis an eagraíocht Gaelchultúr i mBaile Átha Cliath chun preab-caifé Gaeilge á bhunú i bhfoirgneamh Gael Taca i lár chathair Chorcaí.
Fiontar rathúil a bhí ann ar tháinig deireadh nádúrtha leis toisc turas go Meiriceá Láir a bheith beartaithe ag Ó Mathúna. Tá cur síos iontach ar an bhia a d’ith sé agus a chonaic sé ar an turas sin ar a bhlag www.mofoodblog.com.
Nuair a d’fhill sé, chinn Ó Mathúna oiliúint a fháil mar chócaire i scoil chócaireachta Ballymaloe i gCorcaigh. Tá sealanna caite aige ó shin ag obair mar chócaire i mbialann West in óstán The Twelve i mBearna, sa House Café in Áras Ceoldrámaíochta Chorcaí agus i mbialann a mhuintire, O’Mahony’s of Watergrasshill i gCorcaigh, a bhain áit amach ar liosta ‘An céad bialann is fearr in Éirinn’ sa nuachtán The Sunday Times anuraidh.
Ag tús na bliana, 2020, sula raibh mórán cainte faoin choróinvíreas bhí Ó Mathúna “ar thóir an áit ab oiriúnaí idir Bearna agus Carna” dá chaifé Gaeilge nua.
“Theastaigh uaim bogadh chun na Gaeltachta. Chaith mé dhá bhliain ar an gCeathrú Rua nuair a bhí mé ag tabhairt faoin gcéim agus thaitin na daoine agus an ceantar go mór liom.”
Tharla go raibh cead pleanála faighte ag an chomhlacht léiriúcháin Fíbín le caifé a oscailt ina bhfoirgneamh i mBaile na hAbhann agus d’éirigh le Ó Mathúna an conradh sin a fháil.
“Idir an spás don chaifé agus an obair theilifíse a chuir Fíbín ar fáil dom, tá mé an-bhuíoch astu ar fad.
“Bhí an t-ádh liom le bliain anuas na físeáin a dhéanamh le haghaidh Cúla4 ar Scoil agus ba dheas agus ba spéisiúil an cineál oibre é a bheith ag forbairt oideas le haghaidh páistí. Caithfear an béile a chócaireacht gan scian ghéar mar shampla mar sin, is dúshlán faoi leith atá ann!” a deir sé.
Maidir le POTA, is é an dúshlán is mó atá roimhe ná foireann a bhfuil Gaeilge acu a earcú le dul ag obair sa chistin.
“CV amháin a fuair mé ó dhuine le taithí cócaireachta agus tharraing an té sin a iarratas siar. Tá géarchéim san earnáil ó thaobh cócairí de. Cúig bliana ó shin, bhí ganntanas deich míle cócaire sa tír agus tá sé imithe in olcas leis an bpaindéim.
“Caithfidh Gaeilge a bheith ag an bhfoireann ar fad anseo agus má tá muid ag caint faoi chócairí le Gaeilge, táthar fíor-fíorghann,” a dúirt sé.
Is é Ó Mathúna féin a bheas i mbun cócaireachta i dtús ama agus súil aige amach anseo oiliúint a chur ar bhaill den fhoireann ar spéis leo obair sa chistin.
Beidh POTA ag oscailt den chéad uair inniu ag 11am.
Is óna 11am-4pm, Déardaoin go Domhnach, na huaireanta oscailte a bheidh ag POTA i rith an tsamhraidh.
