Gradam ‘Leabhar Gaeilge na Bliana’ bronnta ar ‘EL’ le Thaddeus Ó Buachalla
Is ar an leabhar EL leis an údar Thaddeus Ó Buachalla a bronnadh an gradam ‘Leabhar Gaeilge na Bliana’ ag Gradaim Leabhar an Phoist aréir. Is Corcaíoch é Thaddeus a bhain PhD amach i litríocht na Gaeilge in 2015 agus a bhí ina léachtóir le Gaeilge sa Pholainn.
Foilsíodh leabhar taighde dá chuid in 2019, Clocháin sa Scoilt, ach is é EL a chéad úrscéal. Bronnadh duais ar an saothar i gComórtais Liteartha an Oireachtais. Téann an scéal anonn is anall idir an lá atá inniu ann agus an seachtú haois déag agus cruthaíonn “líon damhán alla d’fhírinní stairiúla a fhitear le chéile chun saol eile a chruthú”.
Dúirt Thaddeus le NÓS gur údar mór bróid dó ab ea an t-ainmniúchán agus nach raibh súil aige an gradam féin a fháil ag an ócáid a reáchtáladh in Ionad an Tionóil i mBaile Átha Cliath aréir.
“Bhí scríbhneoirí iontacha ann, ní raibh súil agam gur ormsa a bhronnfaí an gradam. Bhí mé an-bhródúil a bheith ar an ngearrliosta agus ansin bhí ríméad orm nuair a bhuaigh mé. Tá an-mheas agam ar na scríbhneoirí eile agus bhí an-chraic againn ag an mbord aréir.
“Is é EL mo chéad úrscéal. Chuir mé leabhar eile amach cúpla bliain ó shin, ba é sin mo thráchtas dochtúireachta, chuir mé leis agus d’fhoilsigh mé é, ach seo é an chéad úrscéal a scríobh mé,” a dúirt sé.
Mhínigh sé gur leabhar “leabhar fantaisíochta scríofa ar ábhar na fírinne” é EL agus gur theastaigh uaidh “na hathruithe atá tagtha ar an saol” le blianta beaga anuas a phlé.
“Leabhar fantaisíochta scríofa ar ábhar na fírinne atá ann. Tá an méid sin teoiricí comhcheilge ar siúl ar fud an domhain, go háirithe leis an idirlíon, tá fírinní á scaipeadh agus ag troid le fírinní eile. Tá an saol athraithe agus theastaigh uaim é sin a phlé. Chruthaigh mé an scéal fantaisíochta seo a bhí beagán áiféiseach. Rinne mé go leor taighde stairiúil, nuair a chuireann tú fíricí stairiúla le chéile is féidir fírinne ar bith a chruthú.
“Tá dhá shraith sa scéal seo, sraith stairiúil agus sraith chomhaimseartha, agus an dá shraith ag dul anonn is anall oibríonn siad le chéile le céard is fírinne ann a phlé,” a dúirt sé.
Sa litríocht nua-aoiseach a bhain Thaddeus a PhD amach i gColáiste na hOllscoile, Corcaigh in 2015, agus dúirt sé le NÓS go bhfuil litríocht na Gaeilge “níos nuálaí” ná litríocht an Bhéarla.
“Bhí sí níos nuálaí riamh. Bhí Pádraig Ó Conaire nuálach ina chuid scríbhneoireachta agus bhí Máirtín Ó Cadhain nuálach in a chuid scríbhneoireachta. Tá tréithe iar-nuaaoiseachais le feiceáil i saothar Alan Titley, Eoghain Uí Thuairisg agus scríbhneoirí eile, agus is ábhar suimiúil é an t-iar-nuaaoiseachas sa Ghaeilge,” a dúirt sé.
Ceithre leabhar eile a bhí san iomaíocht don ghradam Gaeilge i mbliana – Súil an Daill le Darach Ó Scolaí (Leabhar Breac), An Dara Rogha le Celia de Fréine (LeabhairComhar), Bádh B’fhéidir le Seán Ó Muireagáin (Éabhlóid) agus Bláth na dTulach le Réaltán Ní Leannáin (Éabhlóid). Is iad LoveLeabharGaeilge a dhéanann urraíocht ar an ngradam.
