D’fhág Domhnall Mac Síthigh a rian féin ar thraidisiún liteartha an iomraimh
Ceann des na seánraí scéalaíochta is mó amach as canóin luath-litríocht na hÉireann ná seanscéalta na n-iomramh. Tá an sampla is cáiliúla díobh so ar eolas ag a lán fós in Éirinn nó thar toinn – ‘Iomramh Bhréanainn’ an t-iomramh fé thrácht sa mhéid sin agam.
Cnámh an scéil seo ná gur sheol Naomh Bréanainn agus seisear déag dá chompánaigh mhanachúla a fhad le Tairngire na Naomh agus a ndóthain d’iontaisí an tsaoil ag taibhsiú ar feadh na slí dóibh. Bás in Éirinn a fuair Bréanainn maille le cnoc a bheith ainmnithe ina ómós ar fhilleadh abhaile go Ciarraí do.
Scéalta dá leithéid a spreag an scríbhneoir Duibhneach Domhnall Mac Síthigh agus compánaigh dá chuid féin le tabhairt fé aistir éagsúla eipiciúla seoltóireachta go dtí tíortha éagsúla mórdtimpeall Éireann. Dála na manach anallód, dob í an naomhóg lom a rogha árthaí.
Agus d’fhág Mac Síthigh a rian féin ar thraidisiún liteartha an iomraimh nuair a d’fhoilsigh sé cuntas ar sheanchas a thurais chun na hÍoslainne mar chuid de leabhar dar theideal Iomramh Bhréanainn MMXI: Ón nDaingean go hÍoslainn. Aistríodh an leabhar san go Béarla ina dhiaidh sin fén dteideal In the Wake of St Brendan: From Dingle to Iceland.
Ar an gceangal Lochlannach a bhí forbartha age Mac Síthigh sna foilseacháin seo a dhíríos-sa ansan im chuid léachtaí agus bolscaireacht le déanamh agam d’oíche speisialta scannánaíochta a bhí ar chlár na n-imeachtaí againn do dheireadh seachtaine na Féile Pádraig in Uppsala na Sualainne i mbliana. Bhí díol ana-thapaidh ar na ticéidí agus ba ghearr ná raibh aon cheann díobh fágtha.
Faraor géar, dob éigean i ndeireadh na mbeart gach imeacht dá chineál a chur ar ceal de dheasca an choróinvíris, ach an chaint ar fad fén scannán so a bhí i gceist againn a theaspáint, is léir gur chuaigh sé i bhfeidhm ar mo chuid mac agus iníonacha léinn mar sin féin. Thagair aiste i ndiaidh aiste ó scrúdú deiridh ár gcúrsa ar an litríocht Cheilteach don scannán úd nár teaspánadh in aon chor: The Camino Voyage.
Is ea, más fíor go raibh nuashonrú déanta age Mac Síthigh ar thraidisiún scríofa an iomraimh roimhe seo, is amhlaidh a forbraíodh seánra litríochta an iomraimh a thuilleadh aríst nuair a tháinig The Camino Voyage amach.
Físeán faisnéise a mheallann chuige fiosracht na ndaoine. Saothar scáileáin a thugann éachtaint ghléineach ar shraith turasanna thar thonntaibh na mara ó dheas: “sé seachtaine gach bliain ar feadh trí mbliana, 2,500km go dtí Santiago de Compostela” arsa Domhnall Mac Síthigh é féin i gcéadradharca an scannáin fé mar a bheadh réamhrá leis an dturas a luigh roimis an lucht féachana. Foghlaimímid gurb é féin a dhein an ‘Naomh Gobnatan’ le cúnamh ó Liam Holden.
Nótaí ceoil ansan ó bhosca Bhreanndáin Uí Bheaglaoich a nochtann féin le corc a chur in éinne ina mbeadh claonadh amhras a chaitheamh ar aois an chriú: “Is triail choirp é, is triail diamhrach aigne é. Ní bheinn ábalta dho so fiche bliain ó shin. Ní bheadh an fhoighne agam”.
Glen Hansard agus Liam Ó Maonlaí i measc na gcaimeonna iomadúla ceoil ann.
“Do dh’imigh Naomh Breandán agus Tim Severin, agus do dheineadar na turasanna so, agus do mo chlann agus do na daoine a thiocfaidh inár ndeabhaidh, is rud deas é ar deireadh chun féachaint siar air” a thug Duibhneach eile de chriú an bháid, Breanndán Ó Muircheartaigh, mar mhíniú ar an iomramh fíorshaoil seo.
Is ea, tá idir cheol agus chrógacht ann, ach tá ábhar tábhachtach machnaimh leis sa scannán so ar dhálaí na dteifeach a chuireann a mbeatha i mbaol ar bord árthaí beaga bídeacha ar thrasnú na Meánmhara chun na hEorpa dhóibh. Tuairimíocht uaim féin atá sa mhéid sin.
Cliceáil anseo mar ar féidir féachaint ar The Camino Voyage ar Vimeo age baile duit féin ach táille beag a íoc as an eispéireas san. Ná féach ar Amazon air pé scéal é! Agus ná léigh a thuilleadh den alt so anois mar go bhfuil “milleadh scéil” i ndán duit mura dtugann tú tor orm.
“Chomh fada le casadh” an freagra smartáltha a thugtar i gCorca Dhuibhne uaireasta ar “caileas tú ag imeacht” mar cheist. “Casadh abhaile” dar ndó atá i gceist sa nath cainte sin.
Ach, is é an clabhsúr sollúnta a chuirtear le The Camino Voyage ná fógra gonta gur bhain timpiste roimh chasadh abhaile do chriú na naomhóige, tamall amach ó Chósta na Gailíse, agus gur Dhomhnall Mac Síthigh an t-aon té nár thug na sála leis. Tharlódh sé gur trí mbliana ón lá inniubh a cailleadh Domhnall Mac Síthigh, ar dheis Dé go raibh a anam uasal.
