Aitheantas speisialta do Thadhg Mac Dhonnagáin ag Gradam Liteartha an AE
Tugadh ‘aitheantas speisialta’ don úrscéal Madame Lazare leis an údar agus foilsitheoir Tadhg Mac Dhonnagáin in Paris na Fraince oíche Dé hAoine ag Gradam Liteartha an Aontais Eorpaigh. Is é Madame Lazare an chéad úrscéal ó pheann Thaidhg, ar leis an comhlacht foilsitheoireachta Futa Fata agus an t-inphrionta Barzaz ar an Spidéal, agus is é an chéad leabhar Gaeilge a ainmníodh do Ghradam Liteartha an AE riamh.
“Is rímhór agam an onóir seo, ar an gcéad dul síos a bheith ainmnithe thar ceann na hÉireann agus anois a bheith roghnaithe i measc na n-údar don aitheantas speisialta seo. Ceann de na príomh-aidhmeanna atá leis an EUPL ná leabhair a chur á léamh taobh amuigh de na tíortha agus na pobail teanga inar scríobhadh iad. Fíorú aislinge a bheadh ann dom a leithéid sin a fheiceáil ag tarlú le Madame Lazare,” a dúirt Tadhg Mac Dhonnagáin.
Ceithre leabhar déag as ceithre thír déag a bhí san iomaíocht don ghradam mór, agus bronnadh an ‘t-aitheantas’ speisialta’ ar sheisear údar: Tadhg féin as Éirinn; Gaea Schoeters, as an mBeilg; Slađna Nina Perković, as an mBoisnia agus an Heirseagaivéin; Jacobo Bergareche, as an Spáinn; Eugenia Kutznetsova, as an Úcráin; agus Iva Pezuashivli, as an tSeoirsia, a thug léi craobh an chomórtais mhór dá úrscéal Gბუნკერი (Siúit Bhruscair).
“Is scéal é faoi bheirt bhan, an bhean óg Levane a tógadh ina Giúdach i bPáras agus a seanmháthair a thóg í. An tuiscint a bhí ag Levane ó bhí sí óg ná gur as tuaisceart na hEorpa a seanmháthair agus gur theith sí ó na Naitsithe aimsir an Chogaidh, gur maraíodh gach aon duine a bhain léi sa gcogadh, gur tháinig sí féin slán agus nach raibh sí ag iarraidh a bheith ag caint faoi. Ach i ndeireadh a saoil éiríonn an tseanbhean, Madame Lazare, cineál scaipthe ina hintinn agus tosaíonn blúirí eolais ag teacht uaithi a thugann le fios do Levane go bhfuil gach rud atá inste ag an tseanbhean di faoina hóige bréagach.
“Is leabhar é faoi chúrsaí cuimhne, na rudaí a gcuimhníonn daoine orthu, nach rudaí nach bhfuil daoine ag iarraidh a bheith ag cuimhneamh orthu, agus an chaoi a dtagann rudaí aniar ó chúl na cuimhne, uaireanta i ngan fhios do dhaoine agus uaireanta in ainneoin a gcuid iarrachtaí rudaí a choinneáil faoi chois,” a dúirt Tadhg agus í ag cur síos ar a chéad úrscéal.
Bhuaigh an saothar Gradam Liteartha an Oireachtais in 2020 agus Leabhar na Bliana ag Gradaim Leabhar an Phoist in 2021.
Is féidir Madame Lazare a cheannach ó Barzaz anseo.
