Níor tháinig aon athrú intinne le cúig bliana anuas ar aon bhunscoil sa Ghaeltacht a dhiúltaigh cur isteach ar stádas mar scoil Ghaeltachta.
Thug Treasa Kirk, Príomhchigire Cúnta sa Roinn Oideachais agus Ceannasaí ar an Aonad um Oideachas Gaeltachta, le fios ag cruinniú i dTithe an Oireachtais inné go raibh 27 bunscoil atá lonnaithe sa Ghaeltacht fós ag diúltú páirt a ghlacadh i scéim aitheantais na Roinne, in ainneoin go ndearnadh “gach uile iarracht” iad a mhealladh gach bliain ó 2017 i leith.
Faoin bPolasaí don Oideachas Gaeltachta 2017-2022, tugadh deis do gach scoil sa Ghaeltacht cur isteach ar aitheantas mar scoil Ghaeltachta, aitheantas a mbeadh acmhainní breise ag dul leis.
Rinne an 29 iarbhunscoil sa Ghaeltacht iarratas ar an stádas, ach ní dhearna 105 den 132 bunscoil sa Ghaeltacht amhlaidh.
Rinne iarbhunscoil amháin cinneadh in 2019 cur isteach ar stádas mar scoil Ghaeltachta tar éis dóibh diúltú don stádas sin ar dtús.
Agus iad á gceistiú ag an Teachta Dála Neamhspleách Catherine Connolly, dúirt oifigigh na Roinne gur údar “díomá” a bhí ann dóibh nach ndeachaigh aon cheann den 27 bunscoil siar ar a gcinneadh gan páirt a ghlacadh sa Pholasaí Oideachais Gaeltachta, ach go raibh “an-iarracht déanta. . . iad a mhealladh agus a spreagadh chun páirt a ghlacadh” ann.
Dúradh gur easpa Gaeilge i measc tuismitheoirí an chúis is mó a tugadh maidir leis an gcinneadh gan páirt a ghlacadh sa scéim.
Ar na cúiseanna eile a tugadh nach raibh scoileanna sásta aitheantas Gaeltachta a lorg, bhí an líon beag cainteoirí dúchais sna ceantair sin, múinteoirí nach raibh dóthain muiníne acu múineadh trí Ghaeilge agus “traidisiún” fada a bheith ag teagasc trí Bhéarla.
Dúirt Treasa Kirk go raibh gach scoil Ghaeltachta i gCiarraí agus i gCorcaigh tar éis páirt a ghlacadh sa Pholasaí don Oideachas Gaeltachta agus gur i gCúige Chonnacht agus i nDún na nGall is mó a bhí na scoileanna nach raibh suim acu i stádas Gaeltachta.
Tá 11 bunscoil i gceantair Ghaeltachta i Maigh Eo nár léirigh spéis sa scéim, naoi gcinn i nGaillimh, sé bhunscoil i nDún na nGall agus ceann i gcontae na Mí.
Mhol an Seanadóir de chuid Fhianna Fáil Lorraine Clifford-Lee acmhainní breise a chur ar fáil chun na scoileanna nach bhfuil ag glacadh páirt sa scéim a mhealladh agus chun an meon i leith na Gaeilge a athrú sna ceantair sin.
Pléadh freisin ag an gcruinniú de Choiste Gaeilge, Gaeltachta agus Phobal Labhartha na Gaeilge na gníomhartha a bhí déanta ag an Roinn Oideachais chun tuilleadh múinteoirí a chur ar fáil a bheadh in ann múineadh trí Ghaeilge.
Tugadh figiúirí ag an gcruinniú coiste i dTithe an Oireachtais inné chomh maith faoi líon na mac léinn atá ag freastal ar chúrsaí oiliúna nua a cuireadh ar bun le cur le líon na múinteoirí le Gaeilge líofa.
Dúradh go raibh an dara bliain críochnaithe ag 35 dalta atá ag tabhairt faoin B.Oid. trí mheán na Gaeilge in Institiúid Oideachais Marino, cúrsa ceithre bliana do bhunmhúinteoirí ar cuireadh tús leis in 2019.
Dúradh go raibh 35 dalta eile tar éis an chéad bhliain a dhéanamh agus go rabhthas ag súil le 35 mac léinn nua san fhómhar.
Maidir leis an M.Oid in Oideachas Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta i gColáiste Mhuire gan Smál, dúradh go raibh 29 mac léinn tar éis an chéad bhliain a dhéanamh agus 29 eile tar éis an dara bhliain a chríochnú.
Dúirt Kirk freisin go raibh méadú tagtha ar líon na mac léinn a thug faoin Máistir Gairmiúil san Oideachas in Ollscoil na hÉireann, Gaillimh, ó cuireadh acmhainní breise ar fáil don chúrsa agus go raibh an t-éileamh ar an gcúrsa sin “slán”.
Tugadh le fios freisin ag an gcruinniú go raibh grúpa oibre idir-rannach bunaithe ag an Roinn Oideachais agus Roinn na Gaeltachta chun ceisteanna oideachais a phlé.
