Uilig athraithe?

Ciarán Ó Pronntaigh

D’aithneofaí óna ngnúis é. Michelle O’Neill agus aoibh shona uirthi, Jeffrey Donaldson agus an chuma air gur shuigh sé ar neantóg ar maidin. Tá rud éigin bainte amach ag Sinn Féin cheana féin, sula gcaithfear aon vóta, síleann daoine gurb iadsan a chloífidh an DUP.

Tá buntáistí ag baint leis an stádas sin, ar ndóigh, nó bíonn éifeacht chearnach leis. Más maith le náisiúnaithe dúshlán a thabhairt don DUP, beidh Sinn Féin ag insint do dhaoine ar thairseach na ndoirse gurb iadsan atá in inmhe an jab a dhéanamh. Ach oibríonn sé an bealach eile chomh maith agus thug pobalbhreith a tháinig amach ag an deireadh seachtaine le fios go raibh an bhearna idir an dá mhórpháirtí ag laghdú.

Cibé toradh a bheas ann maidin Dé hAoine, freagrófar cúpla ceist shuimiúil. An raibh sé de chiall ag Sinn Féin béim a chur ar an chostas maireachtála agus gan an cheist náisiúnta a bhrú? Tuigeann gach duine gurb é sin an gad is giorra ag an pháirtí sa mheántréimhse ach níl duine ar bith ag iarraidh reifrinn amárach. Seasamh réasúnta, thiocfadh leat a rá. An meallfaidh an seasamh sin níos mó aistrithe chuig an pháirtí ó dhaoine nach bhfuil chomh buartha faoi cheist an bhunreachta?

Is íorónta amach gurb é an DUP atá ag déanamh tús áite de cheisteanna bunreachtúla tríd an bhéim ar an Phrótacal agus ag an am céanna ag cur i leith Shinn Féin gurb é sin an t-aon téad atá acu. Gheobhaimid amach cé chomh buartha is atá an pobal Aontachtach faoin Phrótacal i ndáiríre. Bhí sraith de léirsithe ar fud na háite le Jim Allister, Jamie Bryson agus cibé duine ón DUP a bhí ar fáil, Jeffrey Donaldson, go minic ach an raibh an feachtas seo éifeachtach?

Is léir go bhfuil leibhéal éigin feirge sa phobal Aontachtach faoin cheist ach níl an chuma ar an fheachtas seo go bhfuil sé ar dhóigh ar bith inchurtha leis na feachtais a chuaigh roimhe, fiú an feachtas faoi bhratacha, feachtas nár éirigh leis sa deireadh. Cad é an chéad chéim eile a bheas acu má léirítear gur tábhachtaí costas an gháis ná an t-aer te atá á aschur faoin Phrótacal?

Tá ráite ag Rialtas na Breataine, arís, go ndéanfaidh siad beart faoin cheist i ndiaidh an toghcháin. Má bhíonn tromlach ann a deir go bhfuil siad sásta leis an Phrótacal, ach é a bhisiú, cad é an t-údarás a bheas acu dul siar ar thoil an phobail?

Ach tá ceist níos práinní ag teacht chun cinn – cad é atá i ndán do Chomhaontú Aoine an Chéasta amach anseo? Fiú má bhaineann an DUP tús áite amach le haistrithe ó na páirtithe Aontachtacha eile, deir siad nach rachaidh siad ar ais san Fheidhmeannas gan deireadh a bheith curtha leis an Phrótacal. Buille mór a bheadh ann do stádas an stáit mar dhaingean do na hAontachtaithe más ag Sinn Féin a bheas an líon is mó suíochán. An rachaidh an DUP ar ais isteach san Fheidhmeannas sa chás sin? Diúltaíonn siad an cheist a fhreagairt faoi láthair ach is cluiche contúirteach atá á imirt acu nó beidh orthu cuid mhaith dá gcuid cainte a shlogadh má bhíonn siad sa dara háit. Sin nó iad féin a imeallú ar fad.

Don duine taobh amuigh, níl sé soiléir go bhfuil plean ag an DUP. Ón Bhreatimeacht ar aghaidh, is cosúil go raibh siad ag léim ó ghéarchéim amháin go dtí an chéad cheann eile, cúrsaí custam, an dúshlán ón TUV, ceist na ceannaireachta agus go leor eile. Má bhí plean straitéiseach taobh thiar dar thit amach ó shin, ní fhaca mise ná mórán eile é. Tá siad ag iarraidh freagra a thabhairt do na hathruithe atá ag tarlú sa tsochaí ach diúltaíonn siad cuid den fhírinne a aithint.

Agus sin an teachtaireacht is mó a fheicim an tseachtain seo – tá rudaí ag athrú agus is gá ullmhúcháin a dhéanamh don athrú sin. Agus i gcónaí gcónaí, ní mór dúinn ár n-aird a dhíriú ar an leagan amach bunreachtúil.