‘Tá gnéithe d’Árainn ina n-eiseamláir don turasóireacht ghlas’
Agus srian curtha ar an taisteal idirnáisiúnta le bliain go leith tá i bhfad Éireann níos mó daoine ag triall ar áiteacha áille in Éirinn. Is maith an rud go bhfuil spéis á cur ag muintir na hÉireann ina dtír féin agus ag tacú le hearnáil na turasóireachta anseo, ach tá fadhbanna go leor cruthaithe ag an líon ard daoine atá ag teacht go háiteacha iargúlta.
Tuairiscíodh go forleathan an drochbhail a fágadh ar láithreacha campála an samhradh seo agus an samhradh seo caite, idir láithreacha oifigiúla agus neamhoifigiúla. Ba cheart aird a tharraingt air sin, agus na campálaithe a d’fhág málaí bruscair, pubaill agus carnáin chaca ina ndiaidh a cháineadh go láidir. Ach ní fhaca mé mórán cainte ar an dochar mór a rinne carranna sna ceantair sin.
Bhí mé i bPáirc Náisiúnta na Boirne an mhí seo caite agus chonaic mé an damáiste seo le mo dhá shúil cinn. Níl mórán áiseanna páirceála sa bPáirc Náisiúnta (agus níl mé ag éileamh go gcuirfí a leithéid ar fáil) ach fágann sé go mbítear ag páirceáil ar bhóithríní caola, i ndíoga, ar an gcriathrach (dá laghad é i dtuaisceart an Chláir) agus áiteacha eile nár cheart carr a chur.
Ní hamháin go mblocáiltear bóithríní beaga agus geataí – rud a chuireann isteach ar mhuintir na háite agus na seirbhísí éigeandála – ach déantar puiteach de na díoga, milltear bláthanna agus sceacha, líontar claiseanna uisce le láib agus salachar eile, agus ar an lá is measa de leagtar claíocha agus ballaí eile.
Tá an fhadhb chéanna ann ar fud na tíre: an bóthar go Gleann Dá Loch ó bhaile beag an Láithrigh i gCill Mhantáin; an ceantar timpeall an ‘Staighre go Neamh’ (Cuilceach) i bhFear Manach; an bóithrín go Rinn Mhuintir Bháire; agus na céadta tránna geala ar gach cósta.
Níl an fhadhb seo ann ag Dún Aonghusa, ná ag Poll na bPéist, trá Chill Mhuirbhigh, Dún Eochla ná na háiteacha eile in Árainn a mbíonn tóir ag turasóirí orthu.
Tuige? Ní féidir carr a thabhairt isteach go hÁrainn go héasca.
Fágann roinnt turasóirí a gcarr sa gcarrchlós i Ros an Mhíl, ar an gCaisleán in Indreabhán, nó ag an gcéibh i nDúlainn an Chláir agus isteach leo go hÁrainn ina rogha árthaigh – bád nó eitleán. Tá daoine eile fós ann a fhágann an carr i gcathair na Gaillimhe, nó nach dtugann carr ar bith leo, agus a fhaigheann an bus beag siar go Ros an Mhíl nó an tseirbhís nua ó dhuga na Gaillimhe go Cill Rónáin.
Agus iad istigh in Árainn, céard a bhíonn rompu ach na rothair, na busanna beaga, agus na cairteacha capall. Tá Árainn 14km ar fhad agus tuairim is 4km ar leithead (31 km2 nó mar sin) – chomh mór céanna le háit ar bith eile a gcaithfeadh turasóir lá nó leathlá ann. Is minic a chaitear oíche nó cúpla oíche san oileán agus gan carr príobháideach ar bith ag teastáil ó thurasóir ar bith le taitneamh a bhaint as an áit.
Samhlaigh ar feadh nóiméid cén chuma a bheadh ar chúrsaí dá bhféadfaí tollán nó droichead a thógáil go hÁrainn a scaoilfeadh isteach na carranna ina mílte i gcaitheamh an tsamhraidh. Ní hamháin go mbeadh na bóithríní beaga plódaithe ach bheadh caighdeán an aeir agus an truailliú fuaime uafásach freisin ann. Samhlaigh anois na háiteacha eile a luaigh mé thuas – an Bhoirinn, Gleann Dá Loch, Rinn Mhuintir Bháire agus áit ar bith eile ar an míntír – agus gan na carranna ann.
Is gá dúinn athmhachnamh a dhéanamh ar an gcaoi a ndéileáiltear leis an gcóras iompair sna háiteacha is mó a mbíonn tóir ag turasóirí orthu, agus d’fhéadfadh gnéithe d’Árainn a bheith ina n-eiseamláir dó sin. Dá mbreathnófaí ar chuid de na háiteacha seo mar ‘oileáin’, d’fhéadfaí rudaí a fheabhsú do mhuintir na háite agus do na turasóirí araon.
Abraimis Páirc Náisiúnta na Boirne, mar a raibh mé an mhí seo caite. Déanaimis ‘oileán’ de, agus ‘calafoirt’ in Inis agus Gort, agus ‘céibheacha’ i gCora Finne agus Cill Fhionnúrach. Turas bus thart ar fhiche nóiméad a bheadh i gceist ó cheachtar den dá ‘chalafort’ (tá Gort beagáinín níos faide uaidh) go Cora Finne. Sna ‘bailte poirt’ bheadh rothair ar cíos ar fáil, busanna beaga a thabharfadh daoine go háiteacha deasa nó cinn slí, agus fiú cairteacha faoi chapaill mar a bhíonn in Árainn.
D’fhéadfaí cosc a chur ar charranna sa bpáirc i rith an tsamhraidh (bheadh cead ag muintir na háite a bheith ag tiomáint ann ar ndóigh), cosc a chur ar charranna le linn amanna áirithe den lá, nó córas ceadanna tiomána a thabhairt isteach trína ngearrfaí táille ar thiománaithe atá ag iarraidh tiomáint tríd an bpáirc.
Ní gá go mbeadh costas mór, ná costas ar bith, leis na moltaí seo don turasóir ach an oiread. D’fhéadfadh an stát busanna beaga saor in aisce a chur ar fáil sa bpáirc, nó cabhair airgid a thabhairt don tseirbhís ar a laghad ar bith. D’fhéadfaí a rud céanna a dhéanamh le rothair ar cíos (an locht is mó atá agam ar mhuintir Árann ná an mhonaplacht atá acu ar rothair – is féidir rothar a thabhairt isteach go hInis Meáin ón míntír ar na báid ach ar chúis mhistéireach éigin ní féidir ceann a thabhairt go na hoileáin eile a bhfuil gnólachtaí rothar iontu…).
Theastódh an bonneagar ceart le córas éifeachtach a chur i bhfeidhm – bóithre agus cosáin shábháilte do choisithe agus rothaithe, caithfear seirbhísí nua bus a chur ar fáil, agus caithfear a chinntiú go mbeadh rochtain ag muintir na háite ar a n-áit féin. Ach is féidir na rudaí sin agus tuilleadh a dhéanamh.
D’fhéadfaí an múnla a chur i bhfeidhm áit ar bith sa tír – ‘calafort’ a dhéanamh d’Inis Ceithleann, baile Chill Mhantáin, nó Beanntraí. Tá rud mar é i bhfeidhm ag Brú na Bóinne i gcontae na Mí cheana féin – an cuimhin leat nuair ab fhéidir tiomáint díreach in aice leis an mBrú Sí agus na carranna uilig a bhíodh ar thaobh an bhóithrín sin? Tá ionad breá turasóireachta acu anois agus bus beag a thugann na turasóirí as sin go dtí an láthair stairiúil.
Fiú nuair a bheidh cead bóthair (cead spéire?) againn arís agus na hÉireannaigh ag imeacht ina sluaite thar lear, beidh na fadhbanna seo le réiteach againn sna blianta amach romhainn agus muid ag iarraidh na hastaíochtaí carbóin a laghdú sna háiteacha is áille sa tír. Glacaimis chugainn cur chuige na nÁrannach.
