Tá 22 moladh faoi chás na gcoláistí samhraidh Gaeltachta i dtuarascáil atá atá curtha faoi bhráid Thithe an Oireachtais.
Moltar sa tuarascáil ó Choiste Oireachtais na Gaeilge agus na Gaeltachta gur cheart airgead breise a chur ar fáil d’earnáil na gcoláistí samhraidh agus ciorruithe a cuireadh i bhfeidhm thart ar dheich mbliana ó shin a chur ar ceal.
Moltar chomh maith go n-íocfaí an cúiteamh paindéime céanna leis na coláistí féin is a íocadh leo an samhradh seo caite.
Deirtear sa tuarascáil go bhfuil an baol ann nach n-osclóidh coláistí samhraidh an bhliain seo chugainn mura bhfaigheann siad cúiteamh.
Cé gur fógraíodh cúiteamh cheana do mhná tí na gcoláistí, táthar fós ag fanacht ar scéala faoi cén cúiteamh a bheidh ar fáil do na coláistí samhraidh féin mar gheall ar na cúrsaí samhraidh a bheith curtha ar ceal don dara bliain as a chéile.
I measc na moltaí eile sa tuarascáil, moltar go dtabharfaí ar ais an deontas caipitíochta a thugadh an Roinn Oideachais do na coláistí samhraidh. Deontas €52 in aghaidh an scoláire a bhí i gceist sular cuireadh deireadh leis in 2008. Measadh ag an am gur cailliúint €1.25 milliún a bhí ann do na coláistí samhraidh.
Agus iad ag éileamh go dtabharfaí ar ais an deontas, dúirt CONCOS, grúpa ionadaíochta na gcoláistí samhraidh, go dtabharfadh an deontas ról lárnach don Roinn Oideachais in imeachtaí na gcoláistí arís, ról nach ann dó i gceart anois, dar leo.
Moltar sa tuarascáil freisin gur cheart ardú a dhéanamh ar an airgead a chuirtear ar fáil do na mná tí, deontas laethúil na dTeaghlach Gaeltachta. €10 san oíche in aghaidh an scoláire a fhaigheann na mná tí ach tuigtear go bhfuil sé i gceist ag an gcoiste ráta €10.50 a mholadh, an ráta a bhí ann sula ndearnadh ciorrú air le linn an chúlaithe eacnamaíochta. Moltar go soláthrófaí sna coláistí samhraidh gearrchúrsaí trí lá do dhaltaí i rith na scoilbhliana.
Molann an Comhchoiste go gcuirfí leis an gciste ‘Erasmus Gaeltachta’ ionas go bhféadfadh 200 mac léinn leas a bhaint as gach bliain.
Moltar freisin go dtabharfaí ar ais an Scéim um Chúrsaí agus Scoláireachtaí Gaeltachta d’fhostaithe na seirbhíse poiblí.
Tá moladh sa tuarascáil freisin go mbunófaí Coiste Stiúrtha Náisiúnta, le hionadaithe ó Chomhairle Náisiúnta na gColáistí Samhraidh, ó eagraíochtaí oideachais, ó Roinn na Gaeltachta agus ón Roinn Oideachais. Dhéanfadh an coiste monatóireacht ar chaighdeán na gcúrsaí a chuireann na coláistí ar fáil ó thaobh an oideachais de.
D’fhéadfadh sé a bheith mar sprioc ag an gcoiste seo gearrchúrsaí oiliúna a chur ar fáil d’oibrithe na gcoláistí, amhail múinteoirí agus cinnirí.
Tá tuarascáil nua an Choiste Gaeilge, Gaeltachta agus Phobal Labhartha na Gaeilge bunaithe ar chruinniú a bhí ag baill an choiste le dreamanna éagsúla atá ag plé le hearnáil na gcoláistí samhraidh Gaeltachta.
Agus iad os comhair an choiste níos luaithe i mbliana, rinne CONCOS agus Gael Linn cáineadh ar na ciorruithe a chuir an Rialtas i bhfeidhm san earnáil le linn an chúlaithe eacnamaíochta.
Tá roinnt moltaí sa tuarascáil dírithe ar níos mó scoláirí a mhealladh i dtreo na gcoláistí samhraidh trí fheachtas fógraíochta a chur ar bun agus níos mó scoláireachtaí a chur ar fáil.
22 moladh ar fad atá sa tuarascáil. Agus an tuarascáil curtha faoi bhráid Thithe an Oireachtais déanfar í a phlé sa Dáil amach anseo.
Dúirt Cathaoirleach an Chomhchoiste, an Teachta Dála de chuid Shinn Féin, Aengus Ó Snodaigh go raibh na coláistí samhraidh “thar a bheith tábhachtach” do gheilleagar na Gaeltachta is do cur chun cinn na Gaeilge.
Dúirt sé chomh maith go raibh pobal na Gaeilge ar fud na hÉireann “ag brath ar na Coláistí Samhraidh Gaeilge mar thobar na Gaeilge agus mar áis d’fhoghlaimeoirí na Gaeilge”.
“Ach tá na Coláistí Samhraidh Gaeilge ag feidhmiú le dhá bhliain anuas gan aon teacht isteach airgid acu ó dhaltaí, agus ní féidir leo leanúint ar aghaidh mar sin, ná fanacht ar oscailt go dtí 2022, mura gcuirfidh an Rialtas Ciste Cobhsaíochta ar fáil dóibh láithreach in 2021, chun tacú lena gcobhsaíocht le linn phaindéim an Choróinvíris, díreach mar an gcéanna leis an gCiste Cobhsaíochta a chuir an tAire ar fáil i gcomhair na bliana 2020.
“Iarraim anois ar an Aire Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus na Meán amhlaidh a dhéanamh láithreach.”
