Deir Conradh na Gaeilge go bhfuil diúltú na Roinne Iompair comhstádas a thabhairt don Ghaeilge ar chomharthaí bóthair ag teacht salach ar thaighde, dea-chleachtas idirnáisiúnta agus comhionannas teanga.
Faoi láthair bíonn leaganacha Béarla na logainmneacha ar chomharthaí bóthair dátheangacha i gceannlitreacha agus bíonn na leaganacha Gaeilge i mionlitreacha i gcló Iodálach.
Tá Conradh na Gaeilge i mbun feachtasaíochta le fada faoi cheist na Gaeilge ar na comharthaí bóthair agus tháinig an cheist chun cinn arís i dTeach Laighean le gairid nuair a thug oifigigh ón Roinn Iompair le fios nach bhfuil sé i gceist ag an Roinn aon athrú a dhéanamh ar leagan amach na gcomharthaí.
Dúirt an Roinn go mbeadh “easpa soiléireachta” i gceist don tiománaí dá mbeadh an logainm Gaeilge chomh mór leis an logainm Béarla ar na comharthaí.
Dúradh go mbíonn logainmneacha Gaeilge “40% níos faide ar an meán ná an choibhéis Bhéarla” agus go gcaithfeadh comharthaí a bheith i bhfad níos mó dá mbeadh comhstádas ag an dá theanga. Bheadh “giorrúcháin iomadúla” riachtanach dá ndéanfaí focail Ghaeilge chomh mór leis an mBéarla, a dúradh.
Dúirt an Roinn go mbíonn an logainm Gaeilge in uachtar ar na comharthaí mar atá agus gurb é an cló a úsáidtear don Ghaeilge faoi láthair is fearr a léiríonn an seanchló Gaelach.
“Ar an iomlán meastar go gcuireann an córas reatha cur chuige soiléir, comhsheasmhach, inléite, sábháilte ar fáil, agus go ndéantar foráil don dá theanga ar chomharthaí bóthair,” a dúradh.
Ní ghlacann Conradh na Gaeilge le cur chuige na Roinne, áfach
“Cé go dtagann an Ghaeilge ar dtús ar chomharthaí, tugann na difríochtaí sa chló le fios don léitheoir gurb é an Béarla atá mar phríomhtheanga an chomhartha – ach ní gá gur mar seo a bheadh,” a dúirt urlabhraí de chuid an Chonartha le Tuairisc.
“Tugann ceannlitreacha don Bhéarla amháin, chomh maith le cló Iodálach don Ghaeilge, an chuma go bhfuil claontacht chórasach don Bhéarla thar an Ghaeilge. Ní ghlacann muid gur ar mhaithe le nod a thabhairt don seanchló Gaelach atá an cur chuige seo i bhfeidhm,” a dúradh.
“Tá pointe déanta, mar gheall go bhfuil logainmneacha Gaeilge níos faide ar an meán ná logainmneacha Béarla, gur cúis sin leis an Bhéarla amháin a chur i gceannlitreacha.
“Ní sheasann an pointe seo le réasún nó le dea-chleachtas i ndlínsí eile. Beidh cásanna i gcónaí ann áit a mbíonn logainm amháin níos faide ná ceann eile, ach ní cúis seo le hísliú stádais a thabahirt don Ghaeilge dá bharr.”
Dúirt sé go dtuigtear go forleathan go dtagann an mhórchuid de logainmneacha na tíre ón nGaeilge ar an chéad dul síos, agus gur “galldú ar na logainmneacha sin” a bhíonn sna leaganacha Béarla.
“Tá deis againn, trínár gcomharthaí bóthair, le hardú stádais a thabhairt do na bunleaganacha Gaeilge agus a n-infheictheacht a chur chun cinn i measc an phobail leis.”
Deir an Conradh gur féidir comhionannas a thabhairt don dá teanga ar chomharthaí trí dhathanna éagsúla a úsáid ach an cló céanna a úsáid, “mar a dhéantar in Albain, sa Bheilg, sa Ghréig agus áiteanna eile”.
“Níl aon taighde feicthe againne, ón Roinn Iompair ná ó fhoinsí eile, a thaispeánann go bhfuil baol breise maidir le sábháilteacht in aon cheann de na tíortha sin i gcomparáid le hÉirinn de bharr a gcuid comharthaí.”
Nuair a bhí sé ina aire stáit don Ghaeltacht, léirigh Jack Chambers tuairim gur cheart an reachtaíocht a neartú chun go mbeadh an stádas céanna ag an nGaeilge is atá ag an mBéarla ar chomharthaí bóthair. Dúirt Chambers go gcasfadh sé leis na hairí cuí chun an scéal a phlé ach is léir gur beag dul chun cinn atá déanta ar an cheist ó ceapadh é mar Aire Stáit sa Roinn Iompair féin.
Dúirt Conradh na Gaeilge go raibh cruinniú acu leis an Aire Stáit Chambers chun an cheist a phlé i mí Feabhra na bliana seo.
Thug an Taoiseach féin, Leo Varadkar, le fios cheana nuair a bhí sé ina aire iompair gur mhaith leis go dtabharfaí comhstádas don Ghaeilge ar chomharthaí bóthair an stáit.
