Chomh fada agus is léir dhomsa is é Eoghan Harris ab fhearr a rinne léirmheas ar an tuarascáil faoi na hÁrais Máithreacha agus Páistí. Bhí a bhreithiúnas tuisceanach, fírinneach agus fíorbhunúsach.
Rud a chuir cantal ar Eoghan go raibh na tráchtairí eile ag iarraidh an milleán ar fad faoin méid a tharla a bhualadh ar an Eaglais agus ar an Stát.
Ní fear é Eoghan a bheadh ag cosaint na hEaglaise ná an Stáit mura mbeadh údar maith leis ach thuig sé go rímhaith gurbh iad aithreacha na ngasúr agus muintir na máthar is mó a bhí freagrach.
Níorbh iad na mná rialta a d’fhág torrach na cailíní bochta sin. Níorbh iad agus, mar a dúirt bean liom cheana, níorbh é an Spiorad Naomh a rinne an beart ach an oiread.
Ba iad muintir na mná a bhí ag iompar an linbh a thugadh go dtí an t-áras máithreachais í go hiondúil. D’fhágtaí ar láimh na mban rialta ansin í.
Tá an méid sin sách ráite go deimhin sa tuarascáil a foilsíodh.
Is iad aithreacha na ngasúr agus muintir na máthar a bhí freagrach den chuid is mó as an mbealach cruálach ar caitheadh leo. Chuidigh institiúidí an Stáit agus an Eaglais leis, a deirtear.
Luaigh Eoghan Harris an chaint a rinne Enda Kenny os cionn dhá bhliain ó shin:
“Ní hé an chaoi ar bhris na mná rialta isteach sna tithe cónaithe agus na páistí a fhuadach. Thugamar ar láimh dóibh iad le cúlchaint bhinbeach na gcráifeachán a sheachaint.”
Thóg sé tamall ar urlabhraí de chuid na hEaglaise labhairt ar son na mban rialta. Tá ceannairí na hEaglaise chomh mór ar a gcosaint ar an aimsir seo go mbíonn leisce orthu a mbéal a oscailt faoi ábhar ar bith den sórt seo.
Labhair an tArdeaspag Eamon Martin sa deireadh agus dúirt sé nár cheart a bheith ag déanamh ceap milleáin de na hoird chrábhaidh. Bhí sé in am aige.
Céard go díreach atá á chur i leith na mban rialta ar aon bhealach? Ón aithne a chuir mise ar mhná rialta dream an-éifeachtach a bhí iontu i gcónaí.
Chreidfinn go ndéanfaidís a ndícheall leis na páistí beag a choinneáil slán.
An bhfuil aon duine ag maíomh go ligfidís chun báis iad le cion faillí?
Sea, a déarfar leat, ach cailleadh i bhfad níos mó páistí sna hárais sin ná a bhí de pháistí ag fáil bháis ar fud na tíre.
Sin í an fhírinne, ach níor chuala mé míniú soiléir ar bith fós ar an gcúis a bhí leis.
An bhféadfadh sé gur scaip galair go tréan sna hárais de bharr an oiread sin páistí a bheith in éineacht?
Bhí an Stát ceaptha súil a choinneáil ar riaradh na n-áras. Ní dhearna siad é agus is mór an náire nach ndearna.
Maidir leis na sagairt bhídís ar a mbionda i gcónaí ag seanmóireacht in aghaidh cailín ar bith ar tharla míthapa di.
An chéad Domhnach a ndeachaigh Pádraig Mac Piarais ag an aifreann i Ros Muc bhí an sagart le seanmóir mar é a thabhairt.
Dúirt sé nach mbacfadh sé leis an lá sin mar go raibh fear uasal i láthair.
‘An Deargadaol’ a thug an Piarsach ar an ngearrscéal a scríobh sé faoi.
Fear é Eoghan Harris a bhfuil an-tuiscint aige ar an stair. Thagair sé don athrú a tháinig ar dhearcadh na ndaoine faoin leanbh tabhartha, an páistín raithní, tar éis an Ghorta.
Os cionn dhá bhliain ó shin scríobh mé féin alt anseo faoin athrú mór. Tá sé le fáil anseo.
Tháinig feirmeoirí láidre chun cinn tar éis an Ghorta. Éiríodh as foroinnt na talún. An mac ba sine a gheobhadh an fheirm feasta. Fadhb a bhí sa gcuid eile den chlann, go háirithe na hiníonacha.
Ba iad clann na bhfeirmeoirí céanna a chuaigh le sagartóireacht.
Nuair a tháinig coimeádachas eacnamaíochta an phobail agus dearcadh stairiúil na hEaglaise ar mhná le chéile is fánach an seans a bhí ag an gcailín a bhí torrach cothrom na Féinne a fháil.
