Deir Uachtarán na hÉireann Micheál D. Ó hUigínn go bhfuil sé in am na laigí atá sa státseirbhís ó thaobh freastal ar phobal na Gaeilge a leigheas.
Bhí Uachtarán na hÉireann ag labhairt ar maidin agus é i gConamara le hUachtarán na Gearmáine, Frank-Walter Steinmeier. Thug an bheirt cuairt ar sheit Ros na Rún ar An Spidéal mar chuid de cheiliúradh 25 bliain TG4.
Thréaslaigh an tUachtarán Ó hUigínn a saothar le TG4 agus mhol sé lucht bunaithe an stáisiúin as an obair mhór a bhí déanta acu chun an Ghaeilge a chur i lár an aonaigh. Dúirt sé, áfach, go raibh níos mó oibre ag teastáil chun an teanga a shlánú.
“Agus muid ag ceiliúradh an méid atá déanta ag eagrais ar nós TG4, iarraim ar dhaoine iarracht fhiúntach a dhéanamh [an Ghaeilge a chur chun cinn], go háirithe ag gach leibhéal den tseirbhís phoiblí. Caithfidh muid na laigí sin a leigheas,” a dúirt an tUachtarán.
“Níl an seans agamsa [é a dhéanamh] ach [is féidir] an dúshlán a thabhairt dóibh agus tá sé sin déanta agam anois.”
Tá iarracht déanta dul i ngleic le cuid de na fadhbanna a bhíonn ag pobal na Gaeilge agus iad ag plé leis an stát sa Bhille Teanga nua atá le hachtú roimh dheireadh na bliana. I measc na leasuithe atá sa bhille, tá leasú a leagfadh síos sa dlí gur cainteoirí Gaeilge a bheadh i 20% d’earcaigh nua na seirbhíse poiblí faoin mbliain 2030 agus ceann eile a d’fhágfadh go mbeadh ar gach oifig agus seirbhís stáit sa Ghaeltacht a bheith ábalta feidhmiú trí Ghaeilge.
Dúirt an tUachtarán Ó hUigínn go raibh “a lán le déanamh” chun an Ghaeilge a thabhairt slán agus d’iarr sé ar mhuintir na hÉireann “seans a thabhairt” don teanga. Mhol sé go ndéanfadh gach duine “iarracht mhór amháin” an teanga a chur chun cinn.
“Ní haon ghaisce mór a bheidh ann d’aon duine rá gur muidne a chaith an teanga i leataobh,” a dúirt an tUachtarán Ó hUigínn.
D’iarr sé ar dhaoine atá ar bheagán Gaeilge úsáid a bhaint as an méid atá acu agus chuir sé béim ar leith ar thionchar na dtuismitheoirí ar fud na tíre maidir leis an teanga a scaipeadh i measc an aosa óig.
Mheas an tUachtarán Ó hUigínn gur iontach an rud é go bhfuil daoine óga anois “ag baint spraoi” as an Ghaeilge a labhairt agus go raibh an-bhaint ag TG4 le daoine a bhí ag tabhairt “an dara seans den teanga”.
Dúirt an tUachtarán go raibh “crógacht” an stáisiúin le ceiliúradh agus é ag tabhairt don chonspóid a bhain le bunú Theilifís na Gaeilge agus don “bhfrithfheachtas” a bhí ann ina choinne.
“Bhí daoine ann, agus chaithfeá a bheith macánta faoi seo, cheap siad gur rud seafóideach a bhí ann. Is cuimhin liom na maslaí, ‘Teilifís Delorean’ á tabhairt air agus mar sin de.”
Ina ainneoin sin, dúirt an tUachtarán go raibh rath ar leith ar an stáisiún ó bunaíodh é, “ní hamháin ó thaobh lucht féachana de, ach ó thaobh caighdeán na gclár agus na cinntí a rinneadh ó thaobh na heagarthóireachta de”. Dúirt go raibh TG4 “thar a bheith luachmhar” ó thaobh na fostaíochta agus mhol sé an oiliúint a chuir an stáisiún ar go leor daoine.
