Skip to main content
Baile
Aoisghrúpaí
4 Bliain agus níos óige
Ainmneacha Gaeilge
Naíonraí
Ag úsáid Gaeilge le do pháistí
Ag labhairt Gaeilge le do gharpháistí
Ag tógáil páistí le Gaeilge taobh amuigh den Ghaeltacht
Ag tógáil páistí le Gaeilge sa Ghaeltacht
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
4 - 12 Bliain
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
Buntáistí Oideachais trí Ghaeilge
Coláistí Samhraidh
An Ghaelbhratach
Féilte
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
12 - 18 Bliain
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
Buntáistí Oideachais trí Ghaeilge
Coláistí Samhraidh
5 leid – Ag dul chun na Gaeltachta
An Ghaelbhratach
Féilte
Ag úsáid d’ainm as Gaeilge
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
18 - 22 Bliain
Cumainn Ghaelacha & Aontais Mhac Léinn
Cúrsaí le Gaeilge ar an 3ú Leibhéal
Féilte
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
22+ Bliain
Gairmeacha le Gaeilge in Éirinn
Ranganna Gaeilge do Dhaoine Fásta
Glac Páirt sa Ghluaiseacht
Ciorcail Chomhrá | Caint & Comhrá
Féilte
Saoire sa Ghaeltacht
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
Pobal
Nuachtlitreacha PEIG.ie – Ríomhphost & WhatsApp
Tithe agus tailte atá ar díol agus ar cíos sna ceantair Ghaeltachta – dar le Daft.ie
10 bhFáth le Clárú don Eolaire Gnó
Tacaíochtaí ar fáil do ghnóthaí
Ciorcail Chomhrá | Caint & Comhrá
Sloinnte
An Ghaeltacht
Grúpaí Pobail
Na Lárionaid Ghaeilge
Na Ceanneagraíochtaí
Féilte
Seachtain na Gaeilge le Energia
Imeachtaí Ardú Feasachta
Leabhair Ghaeilge
Podchraoltaí Gaeilge
An Chaint
Oifigigh Gaeilge i bhFeidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS)
7 dtreoir le bheith níos sábháilte ar líne
Foghlaim
Ag foghlaim na Gaeilge
Naíonraí
Gaelcholáistí
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
An Ghaeilge i Scoileanna Béarla
Ranganna
Seirbhísí Gaeilge do Scoileanna
Téarmaíocht agus Gramadach ar líne
Cearta
Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003
Cairt Eorpach do Theangacha Réigiúnacha & Mionlaigh
Straitéisí Gaeilge ó Thuaidh is ó Dheas
Seirbhísí ar fáil as Gaeilge
Glac Páirt sa Ghluaiseacht
Feachtasaíocht
Taighde Gaeilge
Ag úsáid Gaeilge le seirbhísí stáit
An Coimisinéir Teanga
6 fhorbairt teicneolaíoctha atá ó chainteoirí na Gaeilge
Fostaíocht
Leabhrán Ghairmeacha le Gaeilge
Físeáin: ‘Do Ghairm le Gaeilge’
Gairmeacha le Gaeilge san Eoraip
Gairmeacha le Gaeilge in Éirinn
Folúntais
Cúrsaí le Gaeilge ar an 3ú Leibhéal
CV Samplach Gaeilge
Ag lorg poist leis an nGaeilge
Cé hiad na fostóirí Gaeilge is mó?
Comhairle agallaimh do phost le Gaeilge
5 leid d’fhísagallaimh
Bileog Eolais faoi Phoist Fhéideartha
Ceisteanna Coitianta
Baile
Aoisghrúpaí
4 Bliain agus níos óige
Ainmneacha Gaeilge
Naíonraí
Ag úsáid Gaeilge le do pháistí
Ag labhairt Gaeilge le do gharpháistí
Ag tógáil páistí le Gaeilge taobh amuigh den Ghaeltacht
Ag tógáil páistí le Gaeilge sa Ghaeltacht
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
4 - 12 Bliain
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
Buntáistí Oideachais trí Ghaeilge
Coláistí Samhraidh
An Ghaelbhratach
Féilte
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
12 - 18 Bliain
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
Buntáistí Oideachais trí Ghaeilge
Coláistí Samhraidh
5 leid – Ag dul chun na Gaeltachta
An Ghaelbhratach
Féilte
Ag úsáid d’ainm as Gaeilge
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
18 - 22 Bliain
Cumainn Ghaelacha & Aontais Mhac Léinn
Cúrsaí le Gaeilge ar an 3ú Leibhéal
Féilte
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
22+ Bliain
Gairmeacha le Gaeilge in Éirinn
Ranganna Gaeilge do Dhaoine Fásta
Glac Páirt sa Ghluaiseacht
Ciorcail Chomhrá | Caint & Comhrá
Féilte
Saoire sa Ghaeltacht
Tacaíocht, seirbhísí agus áiseanna
Pobal
Nuachtlitreacha PEIG.ie – Ríomhphost & WhatsApp
Tithe agus tailte atá ar díol agus ar cíos sna ceantair Ghaeltachta – dar le Daft.ie
10 bhFáth le Clárú don Eolaire Gnó
Tacaíochtaí ar fáil do ghnóthaí
Ciorcail Chomhrá | Caint & Comhrá
Sloinnte
An Ghaeltacht
Grúpaí Pobail
Na Lárionaid Ghaeilge
Na Ceanneagraíochtaí
Féilte
Seachtain na Gaeilge le Energia
Imeachtaí Ardú Feasachta
Leabhair Ghaeilge
Podchraoltaí Gaeilge
An Chaint
Oifigigh Gaeilge i bhFeidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS)
7 dtreoir le bheith níos sábháilte ar líne
Foghlaim
Ag foghlaim na Gaeilge
Naíonraí
Gaelcholáistí
Gaelscoileanna & Gaelcholáistí
An Ghaeilge i Scoileanna Béarla
Ranganna
Seirbhísí Gaeilge do Scoileanna
Téarmaíocht agus Gramadach ar líne
Cearta
Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003
Cairt Eorpach do Theangacha Réigiúnacha & Mionlaigh
Straitéisí Gaeilge ó Thuaidh is ó Dheas
Seirbhísí ar fáil as Gaeilge
Glac Páirt sa Ghluaiseacht
Feachtasaíocht
Taighde Gaeilge
Ag úsáid Gaeilge le seirbhísí stáit
An Coimisinéir Teanga
6 fhorbairt teicneolaíoctha atá ó chainteoirí na Gaeilge
Fostaíocht
Leabhrán Ghairmeacha le Gaeilge
Físeáin: ‘Do Ghairm le Gaeilge’
Gairmeacha le Gaeilge san Eoraip
Gairmeacha le Gaeilge in Éirinn
Folúntais
Cúrsaí le Gaeilge ar an 3ú Leibhéal
CV Samplach Gaeilge
Ag lorg poist leis an nGaeilge
Cé hiad na fostóirí Gaeilge is mó?
Comhairle agallaimh do phost le Gaeilge
5 leid d’fhísagallaimh
Bileog Eolais faoi Phoist Fhéideartha
Ceisteanna Coitianta

Ar an taobh eile den ghloine

| Dáithí Anraí |

le Dónall Mac Giolla Chóill

Tharla sé an tseachtain seo caite gur fhreastail mé ar bhainis teaghlaigh i Londain, áit ina bhfuil mé go fóill agus t-an alt seo á scríobh agam ar ríomhaire nach n-aithníonn an síneadh fada nó an barra spáis fiú.

Bhí mé ar an bhainis seo mar gheall go raibh fear muinteartha dom ag pósadh fear ó Hong Cong agus, ina gcuid soineantachta, mheas said gur chóir domsa cúpla focal a rá i ndiaidh am dinnéara. Thig liom a fhógairt anois a léitheoir dhil go bhfuil siad beirt pósta go fóill, in ainneoin an méid a dúirt mé ag an ócáid.

Bhí cúpla gloine prosecco agam an oíche sin nó le bheith níos cirte, bhí barraíocht gloiní agam an oíche sin. Ó tharla sé nach ndearna mé rud ar bith ní ba mheasa ná damhsa a dhéanamh le bean de bhunadh na hÍsiltíre, agus chuile seans go raibh an bhean bhocht bacach ar feadh lá nó dhó ina dhiaidh sin, déarfainn go raibh am iontach againn.

Tá nós Síneach ann gur rud leanúnach í an bhainis agus go mbíonn roinnt laethanta ceiliúrtha i gceist ina diaidh. Inár gcás-sa lean rudaí ar aghaidh go dtí oíche Mháirt nuair a bhí béile mór Síneach againn i gCeantar Síneach Londain. Chuaigh mise a luí oíche Mháirt sona sásta agus suagach go leor.

Ansin tháinig maidin Chéadaoin.

Tá nós agam agus mé as baile. An raidió a chur ag dul gach maidin agus a bheith ag éisteacht le Raidió Uladh chun dea-spion a chothú ag tús an lae. Chuala mé ar an raidió an mhaidín sin go raibh Aire Oideachais Thuaisceart na hÉireann — Tuaisceart Éireann, Na Sé Chontae, Ar Wee PravinceWere Nat Brazil srl. — Paul Givan ar tí cuairt a thabhairt ar Ghaelscoil Aodha Rua i nDún Geanainn, Contae Thír Eoghain.

Mhúscail sin mé, tá mé ag rá leat, an bhrionglóid seo. Rámhaille maidine i ndiaidh ragairne oíche. An raibh mé go fóill faoi thionchar bheoir na Síne? An iarsma é seo den ochtapas a d’ith mé an oíche roimhe?

Paul Givan, fear lasta tinte cnámh tráth dá raibh, fear a chiorraigh caoga míle punt ó Liofa thiar sa lá, ag tabhairt cuairt ar ghaelscoil.

Níor chreid mé é, an méid a chuala mé. Ansin ar éirí dom agus i gcaitheamh an lae, chonaic mé pictiúir an uafáis.

Sin an Paul Givan céanna agus páistí gaelscoile ag canadh i nGaeilge os a chomhair amach — agus aoibh gháire air! Níor las sé ar nós tine chnámh ar an 11 Iúil.

Agus níos measa, sin an Paul Givan céanna ag déanamh Tonnaí Thoraí, agus cha ndeachaigh sé trí thine. Níor thit an spéir sa mhullach orainn.

Bhí orm luí síos ar feadh leathuaire agus iarracht á déanamh agam amhrán Christy Moore a chur as m’aigne, an ceann sin faoi na DTs. I ndiaidh tamaill, bhí sé d’uchtach agam éirí as mo leaba agus, le faichill thréan, an teilifíseán a chur ar siúl arís.

Ansin chonaic mé tuilleadh uafáis os mo chomhair amach. Ar an scáileán, bhí Michelle O’Neill, Chéad Aire na Sé Chontae seo againne agus Emma Little Pengelly, an leasChéad Aire (sic) ar cuairt ar Chumann Lúthchleas Gael Naomh Póil. Níos measa ná sin, bhí camáin ina nglaic acu agus iad i mbun na diabhal camógaíochta. Anois, ní raibh úsáid riamh agam le camán agus ar chúis inteacht, níor roghnaíodh mé riamh d’fhoireann camógaíochta na scoile. Níl a fhios agam cén fáth.

An uair dheireanach a bhí mé chomh trína chéile seo ná thiar ag tús na ‘90idí, bhí mé thart ar aon bhliain déag d’aois agus bhí mé tinn. Iontach tinn. Bhí sceadamán nimhneach orm, an t-aon bhliain nár thug mo mháthair chuig coisriceadh na sceadamán mé, agus an bhliain go ndearna Naomh Blaise neamhaird orm. Tháinig nimhiú nó galrú i mo sceadamán agus bhí fiabhras ard orm. Chaith mé seachtain sa leaba gan agam mar chothú ach 7Up a raibh an bhrí ligthe as.

Seo nuair a mheas mo mháthair go dtapódh sí an deis leabhar úr a bhronnadh orm. Alices Adventures in Wonderland agus Through The Looking Glass. Molaim an dá leabhar, go háirithe má tá fiabhras ard ort, tú ag rámhaillí agus fá bhúir asail de scairt phráinneach ar an tsagart.

Ar an Chéadaoin seo caite tháinig an dara leabhar sin faoi dhul fríd an scáthán ar ais chun cuimhne agam, áit a bhfuil gach rud droim ar ais agus bun os cionn, an dubh ina gheal. Áit nach mór duit céim siar a ghlacadh le seasamh san áit ina bhfuil tú agus rith siar le dul chun cinn.

Anois, tá go leor cáinte déanta ag urlabhraithe dílseacha ar X/Twitter. Ní ainmneoidh mé iad anseo mar tá céim sa dlí ag fear acu chomh maith le suíochán ar Chnoc an Anfa, agus go bhfuil ardcháilíocht dlí ag an fhear eile ar an taobh eile den scáthán. Tuigim a mí-chompord ach go háirithe.

Tá athrú tagtha, agus ní bhíonn sin i gcónaí furasta.

Go háirithe nuair atá dlúthchosúlachtaí ann idir an meon agus an cur chuige s’acu agus beirt seanchairde liom ó thiar sa lá, mar a bhí agus mar atá Tweedle Dee agus Tweedle Dumb.

Níos mó