Cé go léirítear i tuarascáil taighde nua go bhfuil dearcadh diúltach i leith fhoghlaim na Gaeilge ag formhór daltaí bunscoile, a mhalairt atá fíor i gcás a múinteoirí.
De réir na tuarascála, dúirt 75% de mhúinteoirí gur bhain siad an-taitneamh as a bheith ag múineadh na Gaeilge.
“Tuigeadh do mhúinteoirí go raibh baint idir an taitneamh a bhaineann siad as an teanga agus í a bheith i measc a rogha [ábhar], ach bhí baint ag scéal chomh maith leis an leibhéal líofachta a shíl siad a bhí acu,” a deirtear sa tuarascáil.
Léiríonn an taighde nua freisin go bhfuil dearcadh iomlán éagsúil i leith na Gaeilge ag daltaí bunscoile atá ag gabháil den tumoideachas.
De réir na tuarascála is déanaí sa tsraith náisiúnta taighde Children’s School Lives, ní bhíonn ‘suim’ sa Ghaeilge ach ag thart ar bheirt as gach cúigear daltaí (42%) agus feictear d’fhormhór daltaí nach bhfuil an Ghaeilge ‘an-úsáideach’ mar ábhar.
Ach dearcadh éagsúil ar fad a bhí ag na daltaí gaelscoile a ghlac páirt sa taighde.
“Sa chás sin, thuig na daltaí gur aithníodh gur buntáiste tábhachtach a bhí ann a bheith líofa i nGaeilge. Dúirt a bhformhór go raibh sé deacair sna blianta luath ach b’údar mórtais acu an dul chun a bhí déanta acu ó thaobh a gcuid líofachta sa teanga agus bhí siad den tuairim go mbronnfadh an Ghaeilge deiseanna orthu amach anseo,” a deirtear.
De réir an taighde, mheas cuid mhaith múinteoirí go raibh an Ghaeilge i measc na n-ábhar is mó a bhí thíos leis an dianghlasáil aimsir na paindéime. Bhain na deacrachtaí le ciantheagasc na Gaeilge le heaspa acmhainní agus le easpa líofachta tuismitheoirí nach raibh ábalta an tacaíocht chéanna a thabhairt do pháistí sa bhail is a bhí siad ábalta a thabhairt i gcás ábhar eile.
De réir an taighde bíonn an Ghaeilge ina húdar imní ag tuismitheoirí go ginearálta.
“Luaigh tuismitheoirí as Éirinn agus tuismitheoirí imirceacha, go speisialta an Ghaeilge mar ábhar a mbíonn siad ag sracadh leis iad féin agus dúirt siad go mbíonn imní orthu faoi a bheith ag iarraidh tacú le páistí sna hardranganna nó san iar-bhunscoil.
“Léirigh ár n-agallaimh chomh maith na hiarrachtaí a dhéanann tuismitheoirí na dúshláin seo a shárú ar mhaithe le hoideachas a bpáistí.”
Curriculum and Assessment in Children’s School Lives: Experiences from Primary Schools in Ireland 2019-2023 is teideal don séú tuarascáil i dtionscnamh taighde fadtéarmach CSL.
Tá an taighde bunaithe ar thaithí dhá chohórt daltaí. Rinneadh suirbhé ar an gcéad dream nuair a bhí siad sna naíonáin bheaga agus arís nuair a bhí siad i rang a dó. Rinneadh suirbhé ar an dara dream nuair a bhí siad i rang a dó agus arís nuair a bhí siad ag tosú rang a sé.
