Amlíne

Thosaigh Conradh na Gaeilge ag tabhairt tacaíocht do dhaoine ina chónaí sa Ghaeltacht. Tá daoine sa Ghaeltacht atá i dteideal tithe sóisialta á mbrú amach as a bpobal féin mar nach bhfuil dóthain tithe sóisialta á dtógáil sa Ghaeltacht Bíonn grúpaí ag déanamh stocaireacht le tamall agus fanfaidh siad agus Conradh na Gaeilge go dtí go gcuireann an Rialtas Polasaí Náisiúnta don Phleanáil Tithíochta sa Ghaeltacht.

Bhí grúpaí cearta teanga Ghaeilge ag troid ar feadh tamaill ar deacrachtaí acu nuair atá siad ag iarraidh bealach isteach go dtí na seirbhísí stáit sna háiteanna Gaeltacht agus chomh maith leis sin, sna háiteanna eile. Cuireann an bille plean náisiúnta ar fáil. De dheasca an bhille, aithneoidh na ranna éagsúla an síneadh fada agus na seoltaí Gaeilge.

An treoir le haghaidh scríbhneoireacht sa Ghaeilge foilsithe.

Seoladh leaganacha ar líne de English-Irish Dictionary (de Bhaldraithe, 1959) agus de Foclóir Gaeilge-Béarla (Ó Dónaill, 1977), mar aon le bunachar gramadaí agus bunachar foghraíochta.

Is ardán ar líne é Meon Eile a thugann léargas ar leith ar an saol i gCúige Uladh agus níos faide i gcéin.

Ar 1 Eanáir 2007, tháinig stádas na Gaeilge mar theanga oibre de chuid an Aontais Eorpaigh i bhfeidhm. Baineadh an stádas seo amach i ndiaidh feachtais láidir ón bpobal faoin mbrat ‘Stádas’.

De bharr an stádais nua ag an teanga san Eoraip, tá níos mó úsáide á baint aisti i bParlaimint agus i gcodanna eile den Aontas Eorpach. Tá deiseanna fostaíochta ar fáil anois chomh maith do dhaoine le Gaeilge.

Tá leagan den Ghramadóir ar fáil a sheiceálann gramadach na Gaeilge. D’fhoilsigh an leagan Gaeilge den chéad uair sa bhliain 2003, ba é an chéad seiceálaí gramadaí in aon mhionteanga.

Ag aithint go raibh riachtanais ar leith ag cainteoirí Gaeilge taobh amuigh den nGaeltacht, cuireadh tús le feachtas le stáisiún Gaeilge neamhspleách a bhunú san ardchathair ag deireadh na 1980í. Bunaíodh Raidió na Life mar thoradh ar an bhfeachtas sin. Rinne an stáisiún nua craoladh trialach ó Oireachtas na Samhna i 1991 agus tar éis cúpla craoladh sealadach eile, tháinig an stáisiún ar aer go lánaimseartha ar 25 Meán Fómhair 1993.

Ceann de na polasaithe a bhí ag Raidió na Life ón gcéad lá ná go gcraolfaí amhráin le liricí Béarla, rud nár ceadaíodh ar Raidió na Gaeltachta. Chraol an stáisiún ar mhinicíocht 102.2FM sna luathbhlianta agus i 1999 bhog sé go 106.4FM ar an diail. Feidhmíonn an stáisiún ar bhonn deonach don chuid is mó.

Bunaíodh Údarás na Gaeltachta sa bhliain 1980. Tá an ghníomhaireacht Stáit seo freagrach as forbairt eacnamaíochta, shóisialta agus chultúrtha na Gaeltachta.

Mar thoradh ar Ghluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta, bhí stáisiún raidió do mhuintir na Gaeltachta ar an aer ó Dhomhnach Cásca 1972. Bhí sé ar fáil sna ceantair Ghaeltachta amháin ag an tús ar feadh cúpla uair an chloig ach anois is féidir éisteacht leis 7 lá na seachtaine, 24 uair an chloig sa lá, ar fud na hÉireann agus ar fud an domhain ar líne.

Thosaigh cúrsaí Gaeltachta do dhéagóirí i lár na seascaidí. Tháinig coláistí samhraidh ar nós Coláiste na bhFiann chun cinn agus ó shin tháinig go leor coláistí eile ar an bhfód. Tugtar borradh do gheilleagar na Gaeltachta leis na coláistí samhraidh agus méadaítear suim daoine óga sa Ghaeilge.

Tar éis Éirí amach na Cásca sa bhliain 1916 agus Cogadh na Saoirse, bunaíodh Saorstát Éireann agus bhí a rialtas féin ag Éirinn. Aithníodh an Ghaeilge mar theanga náisiúnta na hÉireann agus ba theanga oifigiúil é an Béarla chomh maith agus cuireadh sa bhunreacht go mbeadh cáipéisí dlí as Gaeilge agus Béarla.

Bá é an chéad nuachtán a bhí ag Conradh na Gaeilge ná An Claidheamh Soluis. Foilsíodh an nuachtán seachtainiúil, idir 1899 agus 1932. I measc a eagarthóirí bhí Pádraig Mac Piarais agus Eoin Mac Néill. Athraíodh an páipéar go rialta agus foilsíodh é freisin faoi theidil eile – Fáinne an Lae agus Misneach.

Bunaíodh Conradh na Gaeilge, ar a dtugtaí an Gaelic Union go stairiúil, i mBaile Átha Cliath ar 31 Iúil 1893 le hEoin Mac Néill le tacaíocht ó Douglas Hyde, Eoghan Ó Gramhnaigh agus daoine eile. Ba í an phríomhinstitiúid a chuir Athbheochan na Gaeilge chun cinn, ag cur béime faoi leith ar labhairt na Gaeilge a spreagadh, agus ar litríocht nua-aimseartha a sholáthar sa teanga.

Bunaíodh an Cumann Luthchleas Gael ar 1 Samhain 1884 ag cruinniú i nDurlas, Co. Thiobraid Árann le grúpa fir a chonaic an tábhacht a bhí le heagraíocht náisiúnta a chruthú chun lúthchleasaíocht a chur ar fáil do gach uile dhuine. Laistigh de shé mhí ón gcéad chruinniú cáiliúil sin, thosaigh clubanna CLG ag teacht chun cinn ar fud na hÉireann.

Ba é Bolg an tSolair an chéad thréimhseachán a bhain sé le ceist agus cúis na Gaeilge. D’fhoilsigh na hÉireannaigh Aontaithe Bolg an tSolair i mBéal Feirste agus bhí filíocht, stór focal agus rudaí eile le fáil ann i nGaeilge agus i mBéarla ionas go mbeidh sé oiriúnach d’fhoghlaimeoirí na teanga.