Tá teachtaireacht as Gaeilge a seoladh chun na gealaí ar an Apollo 11 leathchéad bliain ó shin á scaipeadh go tréan sa chibearspás.
Agus comóradh á dhéanamh an tseachtain seo ar an tuirlingt ar an ngealach i 1969, cuireadh amach ón gcuntas Twitter ‘Documents on Irish Foreign Policy’ cáipéisí stairiúila a thugann léargas iontach ar an nasc beag idir teanga na nGael agus céim mhór chun cinn Neil Armstrong.
Is é atá sa chéad cháipéis ná litir go dtí an Roinn Gnóthaí Eachtracha ó rúnaí Roinn an Taoisigh le heolas faoi theileagram ó Ambasadóir na hÉireann in Washington, William Fay. Bhí teachtaireacht speisialta á lorg ag Fay ó Uachtarán na hÉireann, Éamon de Valera, le go seolfaí chun na gealaí í.
Bhí a leithéid de theachtaireacht á lorg ag na Meiriceánaigh ó cheannairí ar fud an domhain chun go bhfágfaí iad ar an ngealach.
Sa litir a seoladh go dtí Roinn an Taoisigh ar an 25 Meitheamh 1969, bhí moladh ag an Tánaiste agus an tAire Gnóthaí Eachtracha Frank Aiken maidir le téacs na teachtaireachta a sheolfaí chun na gealaí ar an Apollo 11.
Bhí an téacs sin i mBéarla ach dúradh gurb é mian an Tánaiste go mbeadh an teachtaireacht féin i nGaeilge.
‘May God grant the skill and courage which enabled man to reach the moon may assist in the establishment of a peaceful and happier world.’
President of Ireland Éamon de Valera and Tánaiste/Min for Ext Affairs Frank Aiken played a small part in the Apollo11 moonlanding. Here’s how … #Apollo50th #Apollo50 (@NARIreland 2009/115/71) @PresidentIRL @dfatirl @RIAdawson (more #Apollo11 docs following …) pic.twitter.com/iYrUZbONOG
— DIFP (@DIFP_RIA) July 16, 2019
Ba é an 30 Meitheamh an sprioc le go mbeadh an teachtaireacht as Éirinn i measc na dteachtaireachtaí a thabharfaí ar mhicrascannán ar an turas stairiúil.
Léiríonn an dara cáipéis, ar phreasráiteas é ó Áras an Uachtaráin, gur glacadh le téacs Aiken ach gur cuireadh píosa beag leis, tagairt don bhaol a síleadh bhí ann ag an am go ndéanfadh an duine é féin a scrios.
Seo an teachtaireacht Ghaeilge a fágadh ar an ngealach cothrom na seachtaine seo caoga bliain ó shin.
‘Go ndeonaí Dia go dtabharfaidh an mheabhair agus an misneach a chuir ar chumas an duine cos a leagan ar an ngealach go mbeidh ar a chumas chomh maith síocháin agus sonas a chur in áirithe ar an talamh seo agus teacht slán ó chontúirt a léirscriosta fhéin.’
Press release of the text of message from @PresidentIRL Éamon de Valera carried to moon by #Apollo11 – the last clause was an addition to Aiken’s initial draft #Apollo50th #Apollo50 @RIAdawson @dfatirl (NAI 2009/115/71) pic.twitter.com/HxHj7ttj9m
— DIFP (@DIFP_RIA) July 16, 2019
John Gibney, Michael Kennedy agus Eoin Kinsella a bhíonn i mbun an chuntais Documents on Irish Foreign Policy.
Cothrom an lae inné 50 bliain ó shin chuir Neil Armstrong, Edwin ‘Buzz’ Aldrin agus Michael Collins tús lena dturas chun na gealaí nuair a d’fhág siad an Kennedy Space Centre in Florida san Apollo 11.
Ceithre lá ina dhiaidh sin thuirling siad ar an ngealach.
