Logainmneacha Mheiriceá – Gaelaithe!
Tamall ó shin chruthaíomar léarscáil bunaithe ar logainmneacha Shasana agus iad Gaelaithe. Bhíomar ag samhlú faoin méid a tharlódh dá gcaithfí le logainmneacha Béarla Shasana leis an meon agus na tuiscintí céanna a bhí i gceist agus logainmneacha na hÉireann á n-aistriú go Béarla.
Bhí an-dúil ag daoine sa léarscáil úd. Tá obair eile ar bun againn an babhta seo – logainmneacha Mheiriceá a Ghaelú. Is gá dúinn a bheith níos cúramaí anseo áfach. Is cóir dúinn a aithint ar dtús gur ó theangacha dúchais Mheiriceá a thagann go leor de logainmneacha SAM. B’fhéidir nach bhfuil cuma chomh dona céanna ar Ghalldú logainmneacha na hÉireann anois! Seo sampla beag de na Stáit ar féidir bunús a n-ainmneacha a rianú siar go teanga áitiúil.
Alaska – ón Ailiúitis alaxsxaq, ‘an mhórthír’
Kentucky – ó theanga na n-Iorócuach a chiallaíonn ‘ag an gcluain’ nó ‘ar an bhféarthalamh’
Óisibis misiziibi)
Nebraska – ón teanga Chiwere ñįbraske, a chiallaíonn ‘uisce leacaithe’
Texas – ón gCaideois ó thús táyshaʔ, ‘cara’
Tá grúpa eile logainmneacha ann freisin, logainmneacha dúchais ar baisteadh ainmneacha Béarla nó cóilíneacha a bhí nua ar fad orthu. Ní fheictear na hainmneacha seo go rómhinic cé go ndéanann dream áirithe iarracht úsáid a bhaint astu i gcónaí. Baintear earraíocht as leagan dúchais Bostúin ‘Mashauwomuk’ sa chnuasach aotrom-laigheachan scéalta anghrácha aeracha i nGaeilge na hAlban le Nathaniel Harrington, mar shampla amháin.
Le heolas faoi na hainmneacha dúchais a scaipeadh chruthaigh Aaron Carapella léarscáil a léiríonn 600 treibh, na háiteanna lenar bhain siad agus a gcuid logainmneacha dílse féin. Is de bhunús Seiricíoch é Carapella agus cónaíonn sé i ndlínse Náisiún na Seiricíoch. Ós rud é nach raibh sé féin in ann teacht ar an léarscáil a theastaigh uaidh thug sé féin faoina cruthú. Tá an léarscáil sin le feiceáil anseo.
Tugann na léarscáileanna seo léargas ar an gcóilíneachas, ar an slad agus ar an gcúlú. Dá mba mhaith le daoine tuilleadh eolais a chur ar na logainmneacha dúchais b’fhiú dóibh breathnú ar Native American Placenames of the United States le William Bright. Foclóir cuimsitheach é ina bpléitear 11,000 logainm.
Aithnítear mar éacht é, ach más rud é go bhfuil os cionn 60,000 baile fearainn ar logainm.ie na hÉireann aithnítear gur dócha go bhfuil bearnaí ollmhóra den tír nach bpléitear sa leabhar beag na mór. B’fhéidir nach iontas an méid sin agus go leor de theangacha na tíre faoi bhrú ollmhór. Dar le Babbell go bhfuil thart ar 150 teanga dúchais fós á labhairt i Meiriceá Thuaidh, agus gur isteach nó amach le 350,000 cainteoirí atá sna pobail ar fad.
Tá cur síos físiúil eile ar an sléacht a rinneadh ar bhundúchasaigh Mheiriceá le feiceáil anseo, na tailte as ar brúdh iad agus an chúis go bhfuil a dteangacha agus a muintir anois chomh mór sin faoi bhrú. Sa lá atá inniu ann táid lonnaithe i dtailte ar brúdh isteach iontu iad den chuid is mó.
Mar sin féin is trí lionsa an Bhéarla a fhaigheann an Gael tuiscint ar logainmneacha Mheiriceá. Maidir leis an léarscáil thíos, ar mhaithe le spraoi agus spéis é, agus uirlis le daoine a chur ag smaoineamh faoin mbealach a bheadh cúrsaí dá mba í an Ghaeilge an teanga mhór amplach idirnáisiúnta. Seans go mbeadh torthaí an Ghaelaithe cosúil leo seo. Abraigí linn cad a shíleann sibh.
Rabhadh
Mura léir duit cheana é is píosa diabhlaíochta atá sa léarscáil agus in go leor de na moltaí seo, ainneoin leaganacha dlisteanacha a bheith ina measc agus bunús a bheith le go leor eile. Is ar mhaithe le spraoi a cruthaíodh í.
Moltar duit gan tatú den iomlán a fháil ar d’aghaidh le do thoil. B’fhearr freisin gan tagairt don léarscáil in aon obair oifigiúil. Seachas roinnt foirmeacha seanbhunaithe Gaeilge, ar nós ‘Nua-Eabhrac’ agus ‘Bostún’, is iad na leaganacha Béarla de logainmneacha na gcathracha agus na Stát a úsáidtear agus daoine ag labhairt agus ag scríobh i nGaeilge de ghnáth.
Seo léarscáil atá cruthaithe ag Google Maps a léiríonn an bealach a bpléann Gaeilgeoirí le logainmneacha Mheiriceá sa ghnáthúsáid.
Seo roinnt leaganacha eile nach raibh spás againn dóibh! Má tá ceann ar bith a rith leat cuir chugainn é!
| Béarla | Gaeilge |
| Tucson Mesa Raleigh Bakersfield Glendale Newport Escondido Arizona Ohio Cleveland Spokane Amarillo Michigan Pennsylvania Tennessee Seattle Charlotte Iowa Providence Fort Collins Madison Akron Chandler Greensboro Riverside Virginia Beach Sacramento San Antonio Philadelphia Nashville Maryland Jackson Long Beach Jersey City Houston Connecticut Buffalo Idaho Oregon Missouri |
An Tús An Bord Rámhaille Gort an Bháicéara Gleann a’ Diabhail Cathair Uí Fhiacháin An Chathair Cheilte Arís Óna Ó Haigheó Talamh na Claise An Spócaen An Bóthar Buí Mise Gan Peann Sa Mhéine Tuin Asaí’ Suí Áit Uile Searlait Oidhe Mhaith An Chinniúint Dún Uí Choileáin An Maide Sean Achrann Baile an tSean-Láir An Ghlaisigh Bruach na hAbhann Trá na Maighdine An Chathair Bheannaithe Cathair Naomh Antaine Cathair na Cáise | Baile na Cáise Baile an Díoscáin Tír Mhuire Baile Mhic Seóin An Trá Fhada Cathair na Léinte Baile an Tí Ceangailscair An Buabhall Níl a fhios agam Briosca imithe Iníon Ní Óraí |
Míle buíochas lenár gcairde idirlín a mhol go leor de na leaganacha Gaelaithe thuas. Gura fada buan sibh!
